Koskoca İngiliz Kraliyeti 126 milyon lirayla idare ediliyor. Bizim Cumhurbaşkanının yanında Kraliçe Elizabeth fakir kalıyor.

Koskoca İngiliz Kraliyeti 126 milyon lirayla idare ediliyor. Bizim Cumhurbaşkanının yanında Kraliçe Elizabeth fakir kalıyor.

CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, 28 Ekim 2014 tarihinde TBMM’de yaptığı açıklamada, 2015 yılında 397 milyon liraya çıkarılması öngörülen Cumhurbaşkanlığı bütçesinin İngiliz Kraliyet ailesinin bütçesinden daha fazla olduğunu iddia etti. Oran, açıklamasında bu yeni bütçe ile Cumhurbaşkanı’nın İngiliz Kraliçesi Elizabeth’ten daha zengin olduğunu iddia etti.

Oran’ın bu iddiasını araştırmak için İngiltere’de Kraliyet Ailesinin devlet yapılanması içindeki yerine ve bütçesinin yapısına bakacağız. Ailenin genel bütçesi temel olarak 3 kalemden oluşuyor. Bu kalemlerden birincisi ‘The Sovereign Grant’ adı verilen ve Parlamento tarafından onaylanıp, Hazine tarafından yıllık olarak Kraliyet Ailesi’ne ödenen miktar. Bu miktar hükümetin ‘Crown Estate’ adı verilen ve Kraliyet Ailesi’nin kontrolünde olan taşınmaz mülkiyetten kazancıyla orantılı olarak belirleniyor.

Kraliyet Ailesi’nin bütçesini oluşturan ikinci kalem ise ‘Privy Purse’ adı verilen ve Lancaster düklüğünün özel mülkiyeti üzerinden sağlanan gelir. Bu gelir, kar amacı güdülmeksizin, Hazine tarafından sağlanan miktarın karşılamadığı diğer harcamalar için kullanılabiliyor.

Ailenin bütçesindeki son kalem ise Kraliçe’nin kişisel harcamaları için kullanabileceği özel mülkiyetlerinden gelen geliri. Bu gelir de kar amacı güdülmeksizin kullanılabiliyor.

Bu kalemler içinde inceleyeceğimiz asıl kısım, bütçenin büyük bir kısmını oluşturan ‘The Sovereign Grant’. Parlamento tarafından görüşülen ve Hazine tarafından sağlanan bu miktar, 2012-2013 yılında 31 milyon İngiliz sterlini, 2013-2014 yılında 36.1 milyon İngiliz sterlini, 2014-2015 yılında ise 37.9 milyon İngiliz sterlini olarak belirlenmiş. Günlük kur ile hesaplandığında 2014-2015 yılında Hazine tarafından Kraliyet Ailesi’ne sağlanan ödenek miktarı yaklaşık 135 milyon Türk Lirasına tekabül ediyor. 2015 yılı için Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı makamına sağlanan 397 milyon Türk Lirası tutarındaki bütçe ile karşılaştırıldığında bu miktarın oldukça az olduğu göze çarpıyor.

Ancak, Kraliyet Ailesi’nin diğer gelir kaynakları da hesaba katıldığında bu sonucun değiştiği gözlemlenebilir. İngiltere’de Kraliyetin kaldırılmasını savunan ‘Republic’ isimli lobi grubuna göre Kraliyet Ailesi’nin kamu bütçesinde yarattığı yük bu rakamlardan oldukça fazla. Grubun yayınladığı rapora göre, aileye kayıtlı özel mülkiyetlerden elde edilen (ve dolayısıyla kamu harcamaları için kullanılamayan) gelirin yanı sıra, Kraliyet Ailesi’nin güvenliği ve resmi ziyaretler için yapılan harcamalar gibi kalemler de hesaba katıldığında ailenin vergi mükellefleri için yarattığı maddi yük yaklaşık 300 milyon İngiliz Sterlini civarında. Bu da, 1 milyar Türk Lirası civarında bir bütçe anlamına geliyor.

Sonuç olarak, Oran’ın iddiası Parlamento’nun sağladığı bütçe açısından gerçeğe yakın ancak dolaylı gelirlere ve harcamalara bakıldığında, İngiliz Kraliyet Ailesi’nin Türkiye Cumhurbaşkanlığı’ndan daha masraflı olduğu söylenebilir. Bu sebeple Oran’ın iddiasında kısmen doğruluk payı vardır.