Yılbaşından 9 Mart’a kadar Türk Lirası’ndaki devalüasyon yüzde 11,4. Türkiye’den daha büyük kaybı olan bir ülke yok
Dolar Durdurulamıyor
Dolar kurunda yaşanmakta olan yükseliş bir süredir kamuoyunun gündeminde. Özellikle 2015 yılının başlangıcıyla beraber Türk Lirası ve Amerikan Doları arasındaki kur farkı artıyor ve bu konu sokaktaki vatandaşın olduğu kadar siyasetçilerin de gündeminde kendisine yer bulmaya devam ediyor. En son CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 10 Mart 2015 Salı günü partisinin grup toplantısında yaptığı açıklamalar da bu artışa dikkat çeker nitelikte.
Kılıçdaroğlu konuşmasında dolardaki artıştan bahsederek, yılbaşından 9 Mart tarihine kadar Türk Lirası’nın dolar karşısında yüzde 11,4’lük bir değer kaybı yaşadığını iddia ederek, bu kadar yüksek bir değer kaybının başka bir ülkede yaşanmadığını iddia etti. Kılıçdaroğlu argümanını güçlendirmek için, Türkiye’nin ekonomik göstergeler açısından çoğunlukla karşılaştırıldığı ülkelerden Endonezya’da değer kaybının yüzde 5,3, Güney Afrika, Şili, Arjantin ve Meksika gibi ülkelerde ise değer kaybının yüzde 3-4 seviyelerinde olduğunu iddia etti. Kılıçdaroğlu, son olarak Hindistan’da para biriminin değerinin arttığını iddia etti.
Kılıçdaroğlu’nun iddiasını iki kademede inceleyeceğiz. İlk kısımda Türkiye’nin kıyaslandığı ülkelerdeki tabloya bakacağız. İkinci kısımda ise Türk Lirası’nın dolar karşısındaki değer kaybını inceleyip, daha yüksek oranda değer kaybı yaşayan başka bir para birimi olup olmadığını araştıracağız.
Diğer Ülkeler Ne Durumda?
Kılıçdaroğlu’nun iddiasının ikinci kısmında referans verdiği ülkelerin para birimlerinin 1 Ocak 2015 – 9 Mart 2015 tarih aralığında dolar karşısındaki performanslarını aşağıda görebilirsiniz. Tablodaki rakamlar, karşılık geldikleri para birimlerinin dolar karşısındaki değerini göstermektedir.
Görüldüğü gibi, tablodaki ülkelerde (Hindistan hariç) ortalama değer kaybı yüzde 4 civarında. Kılıçdaroğlu’nun iddiasının bu kısmı, ufak rakamsal farklılıklarla beraber, doğru görünüyor.
2015’te Türk Lirası’nın yaşadığı değer kaybı
İddianın ilk kısmına, yani Türk Lirası’nın değer kaybına geldiğimizde ise şöyle bir tablo ile karşılaşıyoruz.
Gerçekten de bu tarih aralığında Türk Lirası dolar karşısında yüzde 11’lik değer kaybına uğramış. Bu oran Türkiye’nin karşılaştırıldığı diğer ülkelere göre oldukça yüksek. Kılıçdaroğlu bu noktada da haklı.
Peki Türk Lirası gerçekten de en zarar gören para birimi mi?
Kılıçdaroğlu’nun iddiasının en can alıcı kısmı ise Türk Lirası’ndan daha büyük kaybı olan bir ülke olmadığı. Bu iddiayı incelemek için dolar karşısında verisine ulaşabildiğimiz tüm para birimlerini araştırdık. Türk Lirası’ndan daha fazla değer kaybeden para birimlerini aşağıda görebilirsiniz.
Tabloda yer alan ülkelerin çoğu ya ekonomisi küçük ve hali hazırda dolar karşısında güçsüz para birimine sahip ülkeler (örneğin listedeki Afrika ülkeleri ve eski sömürgeler) ya da Rusya’da rublenin ani değer kaybetmesinden etkilenip parasında resmi kararla devalüasyona giden eski Doğu Bloku ülkeleri. Her ne kadar bu ülkelerde değer kaybı daha çok olsa da, Türkiye’nin bu ülkelerle karşılaştırılması doğru olmaz. Ancak, Euro’nun, Danimarka Kronu’nun ve Türkiye’nin sıklıkla karşılaştırıldığı Brezilya Real’inin Türk Lirası’ndan daha çok değer kaybettiği de bu tablodan görülebilir. Kılıçdaroğlu bu dikkat çekici iddiasında haklı değil.
Sonuç olarak, Kılıçdaroğlu’nun iddiasında kısmen doğruluk payı vardır.