Son 18 Yılda Bütçeden Yapılan Faiz Ödemeleri

CHP Genel Başkanı ve İzmir Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu, 6 Aralık 2020 tarihinde TBMM’de bütçe görüşmelerine dair yaklaşık 1 saat süren bir konuşma yaptı. Açıklamalarında 2021 bütçe teklifiyle beraber ülkedeki makroekonomik göstergelerin yıllık değişimleriyle ve diğer birçok ülke sorununa değinen Kılıçdaroğlu, son 18 yılda bütçeden 492 milyar $’lık faiz ödemesi yapıldığını da iddia etti.

Kılıçdaroğlu’nun açıklamaları ise şu şekilde: 

“18 yılda, 18 yılda bütçeden yapılan faiz ödemesi ne kadar? 492 milyar dolar; 18 yılda bütçeden yapılan faiz ödemesi 492 milyar dolar. Her gün kaç milyon dolar ödüyoruz? Her gün 75 milyon 573 bin 63 dolar faiz ödüyor Türkiye, her saatte 3 milyon 148 bin 878 dolar faiz ödüyor.”

Son 18 Yılda Bütçeden Yapılan Faiz Ödemesi Ne Kadar?

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2005 yılı ve öncesindeki konsolide bütçe verileri ile 2006 yılı ve sonrasındaki merkezi yönetim bütçe verileri incelendiğinde son 3 yılda bütçeden yapılan TL bazındaki faiz harcamalarının önceki senelere göre oldukça yüksek seviyede olduğu görülmekte. Özellikle 2018 yılının 2. yarısında TL’nin yabancı para birimleri karşısındaki değer kaybının da etkisiyle bütçeden yapılan faiz ödemeleri oldukça artış gösterdi.

2011 yılında 42,2 milyar TL olan bütçeden yapılan faiz ödemeleri 2018 yılında 74 milyar TL, 2019’da 99,9 milyar TL, 2020’nin ilk 9 ayında ise 119,6 milyar TL seviyesine yükseldi. 2003 yılından Ekim 2020’ye kadar olan 17 yıl 10 aylık dönemde TL bazında yapılan faiz ödemeleri toplam 1 trilyon 52 milyar TL seviyesinde gerçekleşti.

Bütçeden yapılan yıllık faiz harcamaları dolar bazında, yani faiz ödemeleri yıllık ortalama dolar kuruna bölünerek incelendiğinde, en çok faiz ödemesinin yapıldığı yılların 39,5 milyar $ ile 2004 ve 39,1 milyar $ ile 2003 yılları olduğu görülüyor. Bu veriler neticesinde Ocak 2003’ten Ekim 2020’ye kadar yapılan toplam faiz ödemesi ise yaklaşık 490 milyar $ seviyesinde.

Bunların yanında belirtilmesi gereken önemli bir husus da 2005 yılından önce “konsolide bütçe” olarak, 2006 yılı itibarıyla ise “merkezi yönetim bütçesi” başlığında açıklanan devlet bütçesinin aylık gerçekleşme verilerinin konsolide bütçe döneminde paylaşılmaması ve 2006’dan bu yana aylık verilerin yayınlanması. Bu sebeple 2006 yılından bu yana aylık olarak kamuoyuyla paylaşılan merkezi yönetim bütçesi harcamaları eşliğinde faiz giderlerine aynı ayın dolar kuru ortalamaları ile beraber başka perspektiften bakmak hesaplamanın daha sağlıklı olması açısından oldukça önem arz etmekte.

2006’dan bu yana bütçeden aylık olarak yapılan faiz giderleri aynı ayın dolar kuru ortalamalarıyla beraber dolar bazında hesaplandığında ve bu toplam da konsolide bütçe dönemindeki yıllık faiz harcamalarıyla toplandığında Ocak 2003 ile Ekim 2020 arasında bütçeden yapılan toplam faiz ödemesinin 492 milyar 278 milyon $’a tekabül ettiği görülmekte. Bunlara ek olarak bu hesaplamalar ile 2008 yılının 39,9 milyar $’lık faiz ödemesiyle son 18 yılda dolar bazında en çok faiz ödemesinin yapıldığı yıl olduğu da söylenebilir.

Sonuç olarak CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun iddia ettiği gibi Ocak 2003'ten bu yana bütçeden yapılan faiz ödemesi yaklaşık 492,3 milyar $ seviyesinde. Ocak 2003 ile 31 Ekim 2020 tarihleri arasında geçen 17 yıl 10 ay hesaba katıldığında bütçeden yapılan günlük ortalama faiz ödemesi 75,5 milyon $, saatlik yapılan ortalama faiz ödemesi ise yaklaşık 3 milyon 148 bin $.