GSYH Hasıla 4 Kat Artmış İddası Ne Anlama Geliyor?

GSYH Hasıla 4 Kat Artmış İddası Ne Anlama Geliyor?

Seçim sürecine fiilen girdiğimiz günlerde her kanattan siyasetçiler çeşitli açıklamalarıyla gündemde kendilerine yer buluyorlar. Geçtiğimiz günlerde Bursa’da bir etkinliğe katılan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık da partisinin 12 yıllık performansına dair çeşitli açıklamalarda bulundu.

Işık konuşmasında istikrarın önemine dikkat çekmek için, Türkiye’nin 12 yılda, dolar bazında GSYH’sını 4 katına çıkardığını ve ihracatta da 4 kat artış yaşandığını iddia etti.

GSYH, 4 kat artmıştır iddiası gerçeği yansıtıyor mu?

GSYH konusunda hem hükümet kanadının hem de muhalefet kanadının farklı açıklamaları var. Biz de Doğruluk Payı olarak bu açıklamaları sıklıkla analiz ediyoruz. Örneğin geçtiğimiz Kasım ayında Başbakan Ahmet Davutoğlu da benzer bir açıklama yaparak, 2002’den bu yana GSYH’nın 4 kat arttığını iddia etmişti. Yaptığımız analizde açıkladığımız gibi, 2002’de AK Parti iktidara geldiğinde GSYH 232 milyar dolar idi. Yıl sonu verisi olarak kullandığımız 2013 verilerine göre ise GSYH 819 milyar dolara ulaştı. Bu resme göre artış 2,5 kat civarında. Yani dolar bazındaki artış 4 kat değil, 2,5 kat.

Ancak, GSYH değerlerine sabit fiyatlar üzerinden bakmak daha anlamlı ve gerçekçi sonuçlara ulaşmamıza yardımcı olacaktır. 1998 fiyatları baz alınarak yapılan hesaplamada ise 2002’deki GSYH 72,5 trilyon lira olarak ortaya çıkarken, 2013’te bu rakam 122,4 trilyon liraya ulaşıyor. Bu da gerçek artışın %69 olduğunu gösteriyor.

Bakan Işık’ın GSYH hakkındaki iddiası doğru değil.

İhracatta son 12 yıldaki değişimin anlamı nedir?

Bakan Işık’ın iddiasının ikinci kısmı da ihracatta yaşanan değişimlere odaklanıyor. TÜİK’ten aldığımız ihracat verilerine göre, 2002 yılında yaklaşık 36 milyar dolarlık ihracat yapılırken, geçici verilerle hesaplanan 2014 yılına bakıldığında, ihracatın yaklaşık 158 milyar dolar olduğu görülüyor. Bu da yaklaşık 4.3 katlık bir artışa işaret ediyor. Bakan Işık’ın ihracattaki artışa dair iddiası doğru.

Ancak ek bilgi olarak sunulması gereken bir nokta mevcut. İhracatta 4 katlık bir artış yaşanırken, ithalat rakamlarına baktığımızda orada da benzer bir artışın olduğunu görüyoruz. Buna göre 2002 yılında 51.5 milyar dolarlık ithalat yapılırken, 2014 yılında 242 milyar dolarlık ithalat yapılmış. Yani ithalatta da yaklaşık 4.7 katlık bir artış yaşanmış. Nitekim bu artışın etkisini, negatif yönde değişen dış ticaret dengesinde de görebiliyoruz. 2002’de dış ticaret açığı – 15.5 milyar dolar iken, bu rakam 2014’te – 84.5 milyar dolar olmuş. Aynı yıl aralığında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 69.9’dan yüzde 65’e düşmüş. Dolayısıyla ihracatı tek gösterge olarak almak bütün tabloyu tam olarak yansıtmayabilir.

Sonuç olarak Bakan Işık’ın iddiasında kısmen doğruluk payı vardır.