Tutukluların cezaevlerinde kalanlara oranı, 2001’de yüzde 54 iken bugün yüzde 14,5’e gerilemiştir. Avrupa Birliği’nde ise bu oran yüzde 20’den fazladır.
AK Parti Seçim Beyannamesinden
7 Haziran 2015 seçimleri yaklaşırken seçimin iddialı partileri de seçim beyannamelerini teker teker açıklamaya başladı. AK Parti, açıkladığı seçim beyannamesinde belli kategorilerde 2002’de başlayan iktidarından beri neler yaptığını özetliyor ve vaatlerini sıralıyor. Beyannamede ayrı kategori olarak vurgulanan bir konu da adalet. AK Parti, seçim beyannamesinde ceza adaleti sisteminde önemli bir gösterge olarak bilinen tutukluların cezaevlerinde kalanlara oranını 2001 yılında yüzde 54’ten bügün itibariyle AB’deki oranın da altına, yüzde 14,5’a gerilediğini iddia etti.
25 yıl aradan sonra tutukluluk oranı aynı seviyeye indi
Dünyada her yıl milyonlarca insan herhangi bir suçu kanıtlanmadan aylarca cezaevinde yatmak zorunda kalıyor. Ceza sisteminde reform amacıyla kurulmuş bir sivil toplum girişimi olan Penal Reform International’ın tahminlerine göre, tüm dünyada cezaevlerinde kalanların yüzde 30’u yani 3,2 milyon kişi o an için yasal olarak suçsuz olduğu halde tedbir amaçlı olarak cezaevinde tutuluyor. Açık Toplum Vakfı’nın bazı ülkelerde yaptığı araştırmalarda ortaya çıkan bulgular da dikkat çekici. Şili’de 2005 – 2010 arası tutuklananların yüzde 25’inden azı cezaevine hükümlü olarak girmiş. Bu oran, İngiltere’de de yüzde 50 seviyelerinde. Tutukluluk hukuki süreçte başvurulması gereken bir durum olmakla beraber tüm dünya çapındaki tartışma tutukluluğun fazla ve sorumsuz kullanımından ötürü bizzatihi cezanın kendisine dönüşmüş olmasıyla ilgili. Cezaevlerinde kalabalığa ve adalet sisteminde güven kaybına neden olması açısından da bu sorunla ilgili harekete geçmek zaruri hale geliyor.
Türkiye’de de uzun tutukluluk süreleri KCK, Ergenekon, Balyoz gibi oldukça tartışmalı davalarda en fazla eleştirilen konuların başında gelmişti. Bu davalarda iddianamenin hazırlanma sürecinin çok uzun sürmesi ve bazı şüphelilerin uzun tutukluluk dönemleri sırasında sağlık problemleri yaşamaya başlaması kamuoyunda bu soruna dikkati artırmış ve tutukluluk süreleri ile ilgili düzenleme yapılmasına neden olmuştu.
Ülkeler arasında karşılaştırma yapmak için tutukluluk durumu ile ilgili iki farklı gösterge kullanılıyor. Tutuklu sayısının cezaevindeki toplam kişi sayısına oranı bu göstergelerden ilki. 2014’te Türkiye’de cezaevlerinde kalan nüfusun yüzde 14’ünü tutuklular oluşturuyor. 2013 yılı için bu oran Arjantin’de yüzde 53, 2011 yılı için İtalya’da yüzde 41, Almanya’da ise yüzde 15. İkinci gösterge ise tutuklu nüfusunun genel nüfusa oranı. Buna göre, Türkiye’de her 100 bin kişiye 29 tutuklu düşerken Uruguay’da bu gösterge 180, ABD’de ise 157. Türkiye’de 1990 – 2014 dönemine bakıldığında ise 1990’ların başında 100 binde 29 olan tutuklu sayısının ara dönemlerde dalgalandığı ama 2014 yılında yine aynı seviyeye gerilediği görülüyor.
Genel değerlendirmede, AK Parti seçim beyannamesinde tutuklu nüfusu ile ilgili geçen iddiadaki veriler büyük oranda geçerlidir. Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2001 yılında cezaevinde kalanların % 50,5’i tutuklulardan oluşuyorken 2014 yılı itibariyle bu oran yüzde 14’e geriledi. Avrupa Birliği için bu oran 2011 rakamlarına göre yüzde 21 seviyelerindedir. Genel eğilime bakıldığında da bu oranın ortalaması 1990 – 2002 döneminde yüzde 48 iken 2003 – 2014 arası yüzde 33’e gerilerken, 2003 – 2014 döneminde 100 bin nüfüsta tutuklu sayısı 39’dan 29’a düştü.
Sonuç olarak, AK Parti 2015 seçim beyannamesinde geçen iddiada doğruluk payı vardır.
Adalet ve Kalkınma Partisi
İddiasında Doğruluk Payı Vardır.
