Geçmişten Günümüze Grev Ertelemeleri

Geçmişten Günümüze Grev Ertelemeleri

CHP Samsun Milletvekili Ahmet Haluk Koç, Ankara’da yaptığı açıklamada Birleşik Metal-İş sendikasının grevi için Bakanlar Kurulu’nun almış olduğu 60 günlük erteleme kararınını eleştirerek bu grev ertelemesinin AK Parti iktidarının 7. grev ertelemesi olduğunu iddia etmiştir.

Kaç Kez Grev Erteleme Kararı Alındı?

Bu analizde Koç’un iddiasının geçerliliğini sorgulamanın yanı sıra grev ertelemelerinin AK Parti öncesi hükümetlerdeki yaygınlığına nicel olarak bakarak, son günlerdeki tartışmaya veri açısından katkı vermeyi hedefliyoruz.

Grev hakkının kullanılması ile ilgili tartışmalar 1950’lere dayanmakla birlikte, yasa ile ilgili tartışmalar 1961 anayasasının işçilere toplu sözleşme ve grev hakkını tanıyan 47. maddesi üzerinde olmuştur. Bu maddenin ikinci fıkrasında, bu hakların kullanımı ile ilgili hususların kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. Özel olarak da 275 sayılı yasanın 21. maddesi görüşmelerinde, grev erteleme gerekçesinin sadece milli güvenlik ve memleket sağlığı olabileceği karara bağlanmıştır. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra uygulanmaya başlanan 1982 anayasasında ise anayasanın 54. maddesi grev hakkına doğrudan ve ağır sınırlamalar getirdi. Önceki yasadan daha sınırlayıcı bir şekilde hazırlanmış 2282 sayılı yasayla  grev ertelemeleri düzenlendi.

Şubat 2015 itibariyle AK Parti iktidarı döneminde Bakanlar Kurulu toplam 8 kez grev erteleme kararı aldı.

(2. ve 3. sıradaki Kristal – İş grevi için alınan iki grev erteleme kararı devam eden tek grev için alındığından dolayı söz konusu zaman diliminde 7 grev düzenlenmiş ve 8 grev erteleme kararı alınmıştır)

Bu nedenle, Koç’un iddiasındaki veri, kaynaklarla uyuşmaktadır.

Hangi Hükümet Kaç Erteleme Kararı Aldı?

Grev ertelemesi ile ilgili tartışmayı bağlama oturtmak adına, açık kaynak olarak bulunan nicel verileri de eklemek istediğimizde ise doğrudan kurumsal bir kaynak bulmak mümkün olmadı. Bu nedenle konu üzerinde yazılan rapor ve akademik makaleleri taradığımızda, Aziz Çelik tarafından kaleme alınmış ve ‘Çalışma ve Toplum’ dergisinde yayınlanmış bir makalede geçmiş yıllara ait derlenmiş grev erteleme verilerine ulaşılmıştır. Makale yazarının belirttiğine göre, verilerin önemli bir kısmı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan Bilgi Edinme Kanunu  çerçevesinde istenen bilgileri kapsıyor. Sendika raporları ve medya taraması verileri de destekleyici olarak kullanılmıştır.

Çelik’in verilerine göre, 1983 – 2015 arası grev erteleme kararları açısından Tansu Çiller’in başbakanlığını yaptığı 51. Hükümet, Yıldırım Akbulut’un başbakanlığını yaptığı 47. Hükümet ve Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığını yaptığı 59. Hükümet ön plana çıkıyor. Verilerden çıkarılacak bir başka sonuç ise, keyfi olarak kullanıma açık grev erteleme düzenlemesinin “milli güvenlik” bahanesi altında birçok hükümet tarafından kötüye kullanılmasıdır.

Genel değerlendirmede, CHP Samsun Milletvekili Ahmet Haluk Koç’un, AK Parti iktidarı döneminde 7 grevin ertelendiğine dair iddiasında doğruluk payı vardır.