Bebek Ölüm Oranımız Ne Durumda?

Bebek Ölüm Oranımız Ne Durumda?

AK Parti 2015 Seçim beyannamesinde, AK Parti iktidarı süresince sağlık alanında kaydedilen gelişmeyi örneklemek adına 2002 yılında bin canlı doğumda 31,5 olan bebek ölüm hızının 2014 yılında 7,8’e düşürüldüğünü iddia etmiştir.

Bebek ölüm oranı hem ulusal hem de uluslararası istatistikler açısından bir ülkenin sağlık alanında gösterdiği gelişmenin göstergelerinden biri olarak kabul edilir. Sağlık alanındaki gelişmeler, yeni tedavi yöntemleri ve ilaçlar, yeni doğan ve gebelikte artan örgün sağlık hizmetleri gibi faktörler aracılığıyla bebek ölüm oranının düşmesi söz konusu olur. Bu sebeple bir ülkenin gelişmişlik seviyesinin artışı ile bebek ölüm oranının düşmesi arasında sağlam bir ilişki vardır. Bebek ölüm hızı göstergesi o yıl için bir yaşını doldurmadan ölen bebeklerin o yıl gerçekleşen canlı doğuma oranı olarak ölçülür.

Türkiye’nin bebek ölüm hızı göstergesine bakıldığında ise ulusal ve uluslararası kurumların verileri arasında bir uyumsuzluk olduğu görülüyor. T.C. Sağlık Bakanlığı istatistik yıllıklarına göre; 2002 yılında her bin doğumda 31,5 ölüm yaşanırken bu rakam 2013 yılında 7,8’e düşmüş durumda. Fakat 2013 yılında yapılan Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na göre, 2013 için bebek ölüm hızı bin doğumda 13,6 seviyelerinde. TÜİK ise 2013 yılı için aynı göstergeyi 10,8 doğum olarak açıkladı. Eurostat ve OECD, Türkiye’deki kurumların bildirdiği verilerden derlediği istatistiklerinde de bazı farklılıklar dikkat çekiyor. Örneğin 2003 yılı için Sağlık Bakanlığı bin canlı doğumda 29 ölüm bildirmişken OECD 22,8, Eurostat 25,9, Dünya Sağlık Örgütü ise 38 ölüm bildiriyor.

Aynı göstergede farklı kurumların verilerinin bu denli farklılaşması veri toplama ve özetleme konusunda akıllarda soru işaretleri uyandırıyor. Türkiye Halk Sağlığı dergisinde yayınlanan bir makalede (Eskiocak  & Gökçen, 2014) de “mutlaka ülke içinde bölgeler arası, süreç içinde yıllar arası kıyaslamaların yapılabilmesi ve ayrıca uluslararası kıyaslanabilirlik yönünden bilimsel standart yaklaşım ve tanımlamalarla hesaplanması gerektiği” belirtiliyor ve Sağlık Bakanlığı verilerinin göstergeyi hesaplamada uluslararası standartlara uymadığının uyarısı yapılıyor.

Genel değerlendirmede, Türkiye bebek ölüm hızı, veriler farklılaşsa da, tüm kaynaklara göre 2002 – 2013 arası bir azalma kaydetmiştir. Fakat beyannamede kullanılan rakamların Sağlık Bakanlığı haricinde birçok kaynakla uyumsuz olması ve Sağlık Bakanlığı’nın veri toplaması ile ilgili tartışmaların olması, kaynak kalitesini olumsuz etkilemiştir. Bu nedenle, iddiada verilerin kalitesi tartışmalıdır ve abartı öğesi öne çıkmaktadır.

Sonuç olarak, AK Parti seçim beyannamesinde kullanılan bu iddiada kısmen doğruluk payı vardır.