Yerel Seçime Adım Adım: İzlenmesi Gereken İstanbul İlçeleri

31 Mart’ta yapılacak mahalli idari yönetim seçimleri için geri sayım başladı. Seçmenler yaşadıkları ilin statüsüne göre Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Belediye Başkanlığı, Belediye Meclis Üyeliği, İl Genel Meclis Üyeliği ile Muhtarlık ve İhtiyar Heyeti seçimlerini yapmak üzere sandık başına gidecek. Bu seçimde bazı ilçelerde hangi partinin  belediye başkanlığı yarışını kazanacağını ya da mevcut belediyelerini koruyabileceğini öngörmek zorlaşıyor. Çünkü 2019 yılında siyasi partiler bazı belediyelerde ittifaklar üzerinden stratejiler geliştirmiş ve ittifak üyeleri bazı yerlerden belediye başkan adayı çıkarmayarak ittifağın diğer üyesini desteklemişti. İttifak stratejileri, birçok belediyede büyük ölçüde sonuçları belirledi. 

İstanbul’da Millet İttifakı’nın Büyükşehir Belediye Başkan Adayı CHP’den Ekrem İmamoğlu olurken, Cumhur İttifakı’nın adayı AK Parti’den Binali Yıldırım oldu.  Seçim sonucuna ilişkin itiraz ve iddiaların, özellikle oy sayımı sürecinde yaşandığı öne sürülen belirsizliklerin şüphe uyandırması sebebiyle AK Parti seçim sonuçlarının iptal edilmesini ve yeniden bir seçim yapılmasını talep etti. Yapılan incelemelerin ardından YSK seçimlerin yenilenmesine karar verdi ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi 23 Haziran 2019 tarihinde yeniden yapıldı. Yenilenen seçimde Ekrem İmamoğlu seçimi tekrar kazanarak İstanbul’un yeni Büyükşehir Belediye Başkanı oldu. 

2023 yılında gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçiminde partiler ittifaklarını genişleterek seçime katıldı. Cumhurbaşkanlığı seçiminde yer alan ittifaklar Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Ata İttifakı, Emek ve Özgürlük İttifakı ve Sosyalist Güç Birliği İttifakı oldu. Seçimde ittifak dışı partiler de yer aldı. AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Millet ittifakının adayı CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu geride bırakarak yeniden cumhurbaşkanı seçildi. 2023 seçiminin sonucu ile yaşanan siyasi tartışmalar, seçim öncesi ve sonrası ittifak içi anlaşmazlıklar Millet ittifakının dağılmasına neden oldu. AK Parti ve MHP öncülüğündeki cumhur ittifakı ise bir kez daha siyasi iktidarı elinde tuttu. 

2024 yerel seçimleri yaklaşırken siyasi partiler kendi stratejilerini yeniden gözden geçirdi ve ittifaklarda değişimler gözlendi. AK Parti ve MHP ittifakını sürdürürken, Yeniden Refah Partisi ittifaktan ayrılarak 2024 mahalli idari seçimlerinde kendi adaylarını çıkaracağını duyurdu. Siyasi partilerin seçim stratejilerinde değişiklik yapmaları, 31 Mart seçimlerinin sonucunu öngörmeyi zorlaştırıyor. 31 Mart’a sayılı günler kala, İstanbul’daki ilçelerin geçmiş seçim sonuçlarını titizlikle inceleyerek dengelerin değişebileceği ve izlenmesi gereken ilçeleri belirledik. İlçelerin seçilmesinde 2009, 2014 ve 2019 seçimlerinde kazanan ve ikinci olan parti arasındaki oy farkının seçimler boyunca nasıl bir trend gösterdiği belirleyici oldu.

Eyüpsultan İstanbul’un izlenmesi gereken ilçelerinden biri olarak öne çıkıyor. AK Parti yönetimi altında bulunan Eyüpsultan’daki son üç yerel seçimde AK Parti ile CHP arasındaki oy farkının azaldığı görülüyor. Özellikle 2019 seçimlerinde kazanan farkının 1,7 puana gerilemesi, Eyüpsultan’da dengelerin değişebileceğinin sinyalini veriyor. CHP bu ilçede her sene adayını değiştiriyor. 2014’te Ferzan Özer’in, 2019’da Emel Bilenoğlu’nun aday gösterildiği seçimlerin ikisinde de CHP yarışı kazanamadı. AK Parti 2014 yılında Remzi Aydın’ın, 2019’da ise Deniz Köken’in adaylığı ile Eyüpsultan’ın yönetimini elinde tuttu. İlçedeki 2019 İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanlığı seçim sonuçlarına bakıldığında 53 puanla Ekrem İmamoğlu’nun birinci çıktığı görülüyor. 2023’teki cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerinde de sonuç 52 puan ile Kemal Kılıçdaroğlu lehineydi. İttifakların bu sonuçlarda etkisinin olup olmadığı 2024 yerel seçimlerinde belli olacak. 

2024 yerel seçimlerinde AK Parti’nin adayı, mevcut belediye başkanı olan Deniz Köken olacak. CHP’nin ilçedeki yeni adayı ise Mithat Bülent Özmen. AK Parti ve MHP ittifakı sürdürdüğü için MHP’nin ilçede belediye başkanı adayı bulunmuyor. Eyüpsultan’da 19 parti adayı ve bir bağımsız aday, belediye başkanlığı için yarışacak.  Bölgenin demografik yapısı göz önünde bulundurulduğunda Yeniden Refah Partisi’nin adayı Lokman Çelik’in alacağı oylar, Eyüpsultan’ın yeni belediye başkanını belirlemede etkili olabilir.

Üsküdar, son iki seçime bakıldığında AK Parti ve CHP’nin adayları arasındaki oy farkının azaldığı bir ilçe olarak dikkat çekiyor. Bu durum, 2024 yerel seçimlerinde sonucun CHP lehine değişip değişmeyeceği ya da ilçenin AK Parti yönetiminde kalıp kalmayacağı konusunda bir belirsizlik yaratıyor. 2014 seçimlerinde AK Parti’nin adayı Hilmi Türkmen, rakibi CHP’li İhsan Özkeş’i 2,4 puanlık bir farkla geride bırakarak başkanlık koltuğuna oturdu. Bu seçimde AK Parti’nin oy oranı %45,6 iken CHP’nin oy oranı %43,2 idi. Aynı seçimde MHP ise Üsküdar'da %5,47 oy aldı. 2019 yerel seçimlerinde AK Parti ve MHP'nin ortak adayı Hilmi Türkmen bu kez CHP'li Ahmet Kılıç'ı 2,8 puanlık bir farkla geçerek yeniden seçildi. İttifaklara rağmen oy farkında değişimin olmaması ittifakların 2019 yerel seçimlerinde Üsküdar belediye başkanlığındaki dengeleri değiştirmediği yönünde yorumlanabilir. Bununla birlikte İBB başkanlığı seçimlerinde Ekrem İmamoğlu’nun Üsküdarlı seçmenden %54,31 oranında oy aldı. 2023 Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerinde Millet ittifakının adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na Üsküdar’dan %52,92 oranında oy çıktı. 

Yaklaşan 2024 yerel seçimlerinde Üsküdar'da 17 partinin adayı ve 3 bağımsız aday belediye başkanlığı için yarışacak. MHP Üsküdar’da da aday göstermeyerek AK Parti’nin adayını destekliyor. AK Parti mevcut başkan Hilmi Türkmen’i üçüncü kez aday gösteriyor. CHP'nin belediye başkan adayı ise bir dönem İBB Şehir Hatları Genel Müdürlüğü görevini üstlenen Sinem Dedetaş. Üsküdar'da dikkat çeken bir diğer başkan adayı ise Saadet Partisi'nin adayı Yılmaz Bayat. Yılmaz Bayat 1994-2004 yılları arasında Üsküdar Belediye Başkanlığı görevini üstlenmişti. Eski başkanın oylarının Üsküdar’ın seçim sonuçlarında ne kadar değişiklik yaratacağı ise merak konusu.

Kazanma farkı dikkate alındığında izlenmesi gereken bir diğer ilçe ise Bahçelievler. İlçede gerçekleşen son üç yerel seçimin sonuçlarına bakıldığında, AK Parti’nin seçimleri kazandığı fakat CHP ile arasındaki oy farkının azaldığı görülüyor.2014 yılında AK Parti 12,6 puan farkı ile kazanırken 2019’da bu oran 4,6’ya düşmüş. 2009 yerel seçimlerinde CHP’nin oy oranı %35 iken AK Parti’nin %47,4 idi. 2014 yılında CHP 35,5 AK Parti ise 48,1 oranında oy aldı. Aynı seçim MHP’nin oy oranı 6,1’di. İttifakların bulunduğu 2019 yerel seçimlerinde CHP’nin aldığı oy oranı 45,2’ye yükselirken AK Parti MHP ile ittifağından 49,8 oranında oy elde etti.  2014 yılında AK Parti’nin adayı Osman Develioğlu CHP’li Saffet Bulut’a karşı kazansa da 2019 yılında ilçede aday değişikliğine gidildi. 2019 yerel seçimlerinde aday gösterilen Hakan Bahadır bu kez CHP’li Mehmet Ali Özkan’ı geride bırakarak başkanlık koltuğuna oturdu. 2019 İBB Başkanlığı Yenileme Seçimi’nde Ekrem İmamoğlu Bahçelievler’den %52,01 oranında oy toplarken 2023 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Kemal Kılıçdaroğlu 49,51 puan toplayarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı geride bırakmıştı. 

2024 yerel seçimlerinde AK Parti’nin adayı bir kez daha mevcut belediye başkanı Hakan Bahadır oldu. CHP’nin adayı ise Emine Gülizar Emecan. Bahçelievler’de yerel seçimde 16 partinin adayı ve bir bağımsız aday belediye adaylığı için yarışacak. İlçenin son seçimlerde oy verme trendlerindeki değişim CHP lehine bir sonuç çıkabileceğini gösterse de AK Parti yönetimdeki mevcudiyetini koruyabilir. Bu sebeple Bahçelievler sonucu öngörülemeyen ve izlenmesi gereken ilçeler listemizde yer alıyor.

Seçim sonucu merak uyandıran bir diğer ilçe Esenyurt. Esenyurt’u yerel seçimlerde izlenmesi gereken ilçelerden biri yapan unsur ise demografik yapısı. Esenyurt 2023 verilerine göre 978 bin 7 kişilik nüfusu ile Türkiye’nin en kalabalık ilçesi.  İlçenin demografik çeşitliliği, seçmenlerin sandıkta hangi partiyi belediye yönetimine getireceğinin öngörülmesini zorlaştırıyor. Esenyurt pek çok sığınmacıya ev sahipliği yapıyor. Bununla birlikte ilçede Kürt seçmen nüfusunun yoğun olması da seçimlerde oldukça belirleyici bir faktör. 

2004-2019 yılları arasında AK Parti tarafından yönetilen Esenyurt Belediyesi, 2019 yerel seçimleri ile CHP’nin yönetimine geçmişti. 2004 yılında göreve gelen AK Partili Necmi Kadıoğlu 2017 yılında sağlık nedenlerinden dolayı istifa etti. Kadıoğlu’nun yerine Ali Murat Alatepe belediye meclisinde başkan olarak seçildi ve 2019 seçimlerine kadar görevini sürdürdü. 2019 seçimlerinde AK Parti Azmi Ekinci’yi aday gösterirken CHP’nin adayı Kemal Deniz Bozkurt oldu. CHP belediye başkanlığı yarışını 5,6 puan fark ile kazanarak Esenyurt Belediyesinin yönetimine geçti. 2009, 2014 ve 2019 seçimlerine bakıldığında kazanan farkı CHP lehine azalmış ve CHP son seçimde belediye yönetimini kazanmış. 2019 İBB Yenileme Seçimleri’nde Ekrem İmamoğlu %57,5 oy topladı. 2023 seçimlerinde ise Esenyurt’ta sandığa giden seçmenin %54,04’ü Kemal Kılıçdaroğlu’na oy verdi. 

2024 yerel seçimlerinde AK Parti’nin Esenyurt belediye başkan adayı Hamit Öncü oldu. CHP’nin aday olarak önce Ali Gökmen’i ilan etse de bir süre sonra sağlık sorunları sebebiyle Ali Gökmen’in adaylığı geri çekildi ve yerine Ahmet Özer aday gösterildi. İlçede 19 partinin adayı ve dört bağımsız aday belediye başkanlığı için yarışacak. Kürt seçmenin yoğun olduğu Esenyurt’ta DEM Parti’nin belediye başkan adayı bulunmuyor. 2019 yılında CHP’nin ilçeyi kazandığı yerel seçimlerde de HDP bir aday çıkarmamıştı.

Mevcut yönetimi CHP’ye ait olan Küçükçekmece, 2019 seçimlerinden önce AK Parti’nin yönetimindeydi. Son üç seçime bakıldığında AK Parti ve CHP arasındaki birincilik yarışında oy farkının gittikçe azaldığı ve son seçimde belediyenin el değiştirdiği görülüyor. 2009 seçimlerinde AK Parti 18,6’lık puan farkıyla CHP’yi geride bırakırken bu oran 2014 yılında 2,4’e düştü. 2019 yılında gerçekleşen yerel seçimlerde ise CHP 5,6 puan farkla yarışı önde bitirdi ve belediyenin yönetimi el değiştirdi. İlçede 2004 ve 2009 yıllarında gerçekleşen yerel seçimler sonucu AK Parti’den Aziz Yeniay başkanlık görevini üstlenmiş ve 10 yıl boyunca görevde kalmıştı. 2014 yılında ise AK Parti Temel Karadeniz’i aday göstererek belediye yönetimini elinde tuttu. 2019 yerel seçimlerinde AK Parti’nin adayı mevcut başkan Temel Karadeniz, CHP’nin adayı Kemal Çebi’ye yenildi ve CHP 5,6’lık bir puan farkı ile belediyenin yönetimine geçti. 2019 İBB Yenileme Seçimleri’nde Küçükçekmece’den Ekrem İmamoğlu’nun aldığı oy oranı 59,59 oldu. 2023 Cumhurbaşkanlığı seçiminde ise Kemal Kılıçdaroğlu ilçede 56,02 oranında oy topladı. 

2024 yerel seçimlerinde AK Parti Küçükçekmece’nin eski başkanı Aziz Yeniay’ı aday olarak gösterdi. CHP ise mevcut başkan Kemal Çebi ile seçime giriyor. İlçede 17 partinin adayı ve iki bağımsız aday belediye başkanlığı için yarışacak. Eski başkan Aziz Yeniay’ın tekrar aday olmasının seçmen üzerindeki etkisi, 31 Mart’ta belli olacak.

İzlenmesi gereken diğer ilçeler Zeytinburnu, Sancaktepe, Silivri, Beyoğlu ve Bayrampaşa.

Zeytinburnu’nda gerçekleşen son üç yerel seçimin sonuçlarına bakıldığında AK Parti ve CHP arasındaki oy farkının seyrinin değiştiği görülüyor. 2009 yılında oy farkı 11 iken 2014 yılında 20,1 olmuş. İttifaklarla girilen 2019 seçiminde ise bu fark 4,4’e gerilemiş. Üç seçimi de AK Parti kazansa da, oy oranının 10 yıl içinde büyük ölçüde artmadığı gözlemleniyor. CHP’nin oy oranı ise ittifak ile büyük artış göstermiş.  

Son seçimlerde AK Parti ve CHP arasındaki oy farkının azaldığı ilçelerden bir diğeri Bayrampaşa. Bayrampaşa’da CHP’nin yönetime geçtiği bir dönem bulunmuyor. AK Parti’nin yönetimindeki ilçede son iki dönemde Atila Aydıner aday gösterilmiş ve belediye başkanı seçilmiş. 2014 yılında AK Parti %50,3, CHP %39,4 MHP ise %4,25 oranında oy aldı. 2019 yerel seçimlerinde Atila Aydıner 49,2 puanla tekrar belediye başkanı seçildi. Rakibi CHP’li Remzi Albayrak ise 44,5 puan aldı. İttifaklarla girilen seçimin Bayrampaşa’da AK Parti’nin oy oranını etkilemezken CHP’nin aldığı oy oranını artırdığını söylemek mümkün. 2024 yerel seçimlerinde iki parti de adaylarda değişikliğe gitti; AK Parti’nin yeni adayı İlknur Kovaç Bayraktar, CHP’nin yeni adayı ise Hasan Mutlu.

Sancaktepe CHP’nin AK Parti ile arasındaki farkı azalttığı bir diğer ilçe. Sancaktepe’de 2009 yılında AK Parti ve CHP arasındaki oy farkı 9,8 puan iken bu fark 2014 yılında 14,2’ye yükselmiş. 2014 yerel seçimlerinde MHP’nin oyu ise %5,49. 2019 yerel seçimlerinde Sancaktepe’de belediye başkanlığı yarışını yine AK Parti kazanmış olsa da CHP’nin oy farkını 2,8 puana indirdiği görülüyor. Millet ittifakı Sancaktepe’de CHP’nin oy oranını bir önceki seçime göre yaklaşık %9 arttırsa da Cumhur ittifakı AK Parti’nin oyunu aynı oranda artıramamış. 

Silivri’deki tablo, diğer ilçelerden daha farklı. 2019 seçimlerinde genellikle AK Parti yönetimindeki belediyelerin CHP’ye döndüğü bir tablo görülse de Silivri’de daha farklı bir durum yaşandı. 2009 ve 2014 seçimlerinde CHP’nin belediye başkanlığını elinde tuttuğu Silivri, MHP ve AK Parti’nin 2019 seçimlerindeki ittifakı ile Milliyetçi Hareket Partisi’ne geçti. MHP’den aday olan ve başkanlığı sürdüren Volkan Yılmaz, 2024 seçimleri için bu kez AK Parti’nin Silivri belediye başkanı adayı oldu. 

CHP 2009-2019 yılları arasında iki dönem boyunca Özcan Işıklar ile Silivri’de yönetimi elinde tutmuştu. 2019 seçimlerinde yeniden aday olan Özcan Işıklar, rakibi Volkan Yılmaz’a 2,8 puan fark ile yenildi. CHP’nin yenilgisindeki önemli bir faktör, 1989-2004 yılları arasında üç dönem CHP’den aday olarak belediye başkanlığı yapan Selami Değirmenci’nin 2019 yılında DSP adayı olarak çıkmasıydı. Selami Değirmenci 2019 yılında Silivri’de %6,7 oy aldı. CHP’ye belediye başkanlığı için yaklaşık üç puan yetiyordu. 2024 yerel seçimlerine bakıldığında Selami Değirmenci’nin aday olmadığı ve DSP’nin aday çıkarmadığı görülüyor. CHP Bora Balcıoğlu’nu aday gösterirken, AK Parti’nin adayı ise mevcut başkan olan Volkan Yılmaz. Silivri’de 17 partinin adayı ve 2 bağımsız aday belediye başkanlığı için yarışacak. 

1984’e kadar İstanbul Belediyesi’ne bağlı şube olarak şube müdürlerince yönetilen Beyoğlu’nun yönetim tarihine bakıldığında CHP’nin yönetime geldiği bir dönem bulunmuyor. CHP Beyoğlu’nda son seçimlerde belediye başkanlığını kazanmaya çok yaklaşmıştı. 2014 yerel seçimlerinde AK Parti ile CHP arasındaki oy farkı 12,7 puanken 2019 yerel seçimlerinde bu fark 5,9’a geriledi. Beyoğlu’nun çeşitli mahallelerinde gerçekleşen kentsel dönüşüm projeleri, ilçenin demografisini değiştiriyor. Bu durumun yerel yönetim seçimlerine nasıl yansıyacağı ise belirsiz. Bu sebeple Beyoğlu 2024 yerel seçimlerinde izlenmesi gereken diğer ilçelerden biri.