SODEV: Orta ve Üst Sınıf Yoksullaşıyor

Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV), “Orta ve Üst Sosyoekonomik Grubun Yoksullaşması Araştırması” raporunu 9 Mayıs 2023 tarihinde yayımladı. CATI (Bilgisayar Destekli Telefon ile Anket) yöntemi ile Türkiye genelinde gerçekleştirilen ve yüzde 95 güven aralığıyla yüzde 3 hata payını gözeten araştırmada toplamda 1067 görüşme yapıldı. Nisan 2023’te yapılan saha araştırmasında A, B, C1 ve C2 sosyo-ekonomik statü grupları ile Türkiye temsili yaş, cinsiyet ve bölge dağıtımı gözetildi. 

SODEV tarafından yapılan araştırmada “İşinizden ne derece memnunsunuz?” sorusuna olumlu cevap verenlerin oranı %43. Erkekler ve üst sosyoekonomik statüde (AB) yer alanlarda işinden memnuniyet seviyesi artıyor. 18-24 yaş grubunun sadece 29,6’sı işinden memnun olduğunu belirtirken %37’si memnun ya da hiç memnun olmadığını belirtmiş. 

Türkiye’de son yıllarda üniversite sayısının artmasıyla her yıl yüksek sayıda üniversite mezunu iş piyasasına giriyor. Fakat üniversitelerdeki eğitim kalitesi ve mezunlarının rekabetçi iş piyasasına ne kadar hazırladığı sorusu kamuoyunda sıklıkla tartışılan bir konu.

SODEV araştırmasına göre her yaş grubunda katılımcıların %47,6’sı yaptığı işin eğitimine uygun olduğunu düşünüyor. Bu oran 45-64 yaş grubunda %54,2’ye çıkarken 18-24 yaş grubunda %40,7’ye kadar iniyor. 

Araştırmanın gösterdiği ilginç bir bulgu ise %47,6 işin eğitimine uygun olduğunu söylerken aldığı ücretin eğitimine uygun olduğunu dile getirenlerin oranı sadece %4,9. 

“Ücretinizin eğitiminizle uyumlu olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna her 100 kişiden 70’i eğitimine göre düşük veya çok düşük cevabı vermiş. 18-24 yaş grubunun üçte biri ücretinin eğitime göre çok düşük bulduğunu belirtirken üst sosyo-ekonomik sınıfın dörtte üçü eğitiminden düşük veya çok düşük ücret aldığı görüşünde. 

Türkiye’de kendini “yüksek gelir ve orta yüksek gelirli” olarak hissettiğini belirtenlerin oranı yalnızca %6,6. Her 100 kişiden 60’ı kendini düşük ve orta düşük gelirli hissettiğini belirtiyor. Kendini düşük gelirli hissettiğini ifade eden yaş aralığı ise en çok 65 yaş ve üzeri grupta yer alıyor. 

Her 100 kişiden 50’sinin asgari ücret ve 20 bin TL arasında geliri bulunuyor.  Asgari ücret veya altını kazananların oranı %33,3 iken geliri 20 bin TL’nın üzerinde olanların oranı yalnızca %4,9. 

SODEV artan maliyetleri nasıl karşıladıklarına ilişkin yönelttiği soruya her 100 kişiden 51’i artan maliyetleri alışkanlıklarını bırakarak ya da kısarak karşıladığını ifade ediyor. %34,6’sı ise borçlanarak karşılarken %8,7’si hiçbir şekilde karşılayamadığını ifade ediyor. 

“Eskiden almayı/yapmayı planladığınız ancak pahalılıktan dolayı sizin için artık “hayal” olan ürünler/hizmetler var mıdır?” sorusu yönetildiğinde en çok araba almak, ev almak, tatile çıkmak, yurt dışına çıkmak, giyim harcamaları, cep telefonu almak, mobilya almak, seyahat etmek ve elektronik eşya almak olarak sıralanıyor.