Seçim Bildirgelerinde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı

Cinsel sağlık ve hakları konusunda çalışmalar yapan Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği 14 Mayıs genel seçimlerine katılacak siyasi partilerin seçim beyannamelerini mercek altına aldı. Partilerin seçmenlere cinsel sağlık, üreme sağlığı ve cinsellik eğitimi gibi başlıklarda neler vaadettiğini analiz eden “Gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları: Seçim Bildirgelerinde Durum Analizi ve Tavsiyeler” başlıklı rapor 11 Mayıs’ta kamuyla paylaşıldı. 

16 siyasi parti ve iki ittifakın seçim beyannamelerinin dahil edildiği çalışmada cinsel sağlık ve üreme sağlığı kapsamında menstrual ürünlere erişim, HPV aşısı, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, psikososyal destek hizmetlerinin varlığı, kapsayıcılığı ve erişebilirliği ve cinsellik eğitimi gibi geniş kapsamda birçok konuda siyasi partilerin yaklaşımları değerlendirildi. 

Emek Partisi, Türkiye İşçi Partisi ve Yeşil Sol Parti bildirgelerinde modern doğum kontrol yöntemlerine atıfta bulundu. Emek Partisi Kadın Bildirgesi üreme haklarının korunmasına vurgu yaparken, Türkiye İşçi Partisi modern kontraseptiflere erişimi sağlamayı taahhüt etti. Yeşil Sol Parti ise kadının çocuk sahibi olma konusunda seçim hakkına vurgu yaparak doğum kontrol yöntemlerinin erişilebilir ve ücretsiz hale getirileceğini belirtti. 

İncelenen beyannameler arasında sadece İYİ Parti menstrüel ürünlerden bahsederken genç kadınların üniversitede ve yurtlarda hijyen ürünleri desteği sağlanması gerektiğini ve ihtiyaç duyulan kadın hijyen ürünlerindeki vergi yükünün azaltılması gerektiğini vurguladı. Türkiye İşçi Partisi HPV, mamografi gibi düzenli takip edilmesi gereken alanlardaki tetkikleri yaygın ve ücretsiz olacağını ifade ederken İYİ Parti sadece genç kızlar ve kadınlar için HPV aşısının ulusal aşı takvimine alınması ve geri ödenmesi ile ilgili çalışma yapacağını beyan etmiş. 

Yeşil Sol Parti’nin seçim beyannamesinde rahim ağzı kanseri için HPV aşısı rutin aşılar sistemine alınacağı ve aşının, çocuklar için cinsiyet fark etmeksizin 11-12 yaş ve yetişkinler için ücretsiz yapılmasının destekleyeceğini belirtirken her mahallede kadın sağlığı merkezlerinin kurularak HPV aşısının herkes için ücretsiz olacağı beyan edilmiş. Millet İttifakı Ortak Mutabakat Metni’nde kadın ve kız çocuklarına yönelik sadece rahim ağzı kanserini önleme amaçlı HPV aşısının uygulanacağı bildirildi. 

İncelenen 20 seçim beyannamesinde isteğe bağlı güvenli düşük (kürtaj) hizmetine Emek Partisi, Türkiye İşçi Partisi, Yeşil Sol Parti ve Toplumsal Özgürlük Partisi yer verdi. Emek Partisi ve Emek Partisi Kadın Bildirgesi’nde üreme haklarının korunmasına yönelik çalışmalar yapılacağını belirtirken Türkiye İşçi Partisi isteğe bağlı ya da istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması için bir halk sağlığı hizmeti olarak devlet tarafından ücretsiz uygulanacağına yönelik çalışmalar yapacaklarını belirtti. 

Yeşil Sol Parti beyannamesinde ve Yeşil Sol Parti Kadın beyannamesinde kürtaj hizmetinin erişilebilir ve ücretsiz hale getirilmesini sağlayarak kürtaj hizmetine erişimde kadının kararı ve beyanının esas alınacağı bildirildi. Toplumsal Özgürlük Partisi ise kürtaj hakkının korunmasını ve uygulanmasını sağlayacağına dair vurgu yapmış. 

İncelenen 20 seçim beyannamesi arasında 6'sında doğum öncesi, sırası ve sonrası bakıma ilişkin içerikler bulunuyor. Emek Partisi, İYİ Parti, Adalet ve Kalkınma Partisi, Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni ve Türkiye İşçi Partisi beyannamelerinde bu konuya değinilmiştir. Bu beyannamelerde gebelik ve doğum sürecinde nitelikli izleme, koruyucu sağlık hizmetleri, ücretsiz doğum imkanı, ebeveynlik eğitimi, bölgeselleşmiş perinatal merkezlerin kurulması, anne-bebek ölüm oranlarının azaltılması, yenidoğan tarama ve test programlarının etkinleştirilmesi, doğum izinleri, mama ve bez desteği gibi konular ele alınmıştır. Ayrıca, kadınların doğum öncesi, sırası ve sonrasında sağlık hizmetlerine erişimini ücretsiz ve yaygın olarak sağlamayı hedefleyen ifadelere de yer verilmiştir.

14 Mayıs seçimlerinden aldığı %35,6 oyla birinci parti olarak çıkan Adalet ve Kalkınma Partisi önümüzdeki dönemde doğum öncesi, sırası ve sonrası bakım hizmetlerine ilişkin olarak, doğum sırasında kişilerin ihtiyaç duyduğu bakıma erişiminde hizmet kalitesini artırmak amacıyla ebe sayısını artırmaya yönelik çalışmalar yapılacağından bahsetti.  Anne ve bebek ölüm oranlarının azaltılmasına yönelik sağlık hizmetlerinin iyileştirileceğine ve önleyici çalışmaların artırılacağına vurgulayan bildirgede Anne Dostu Hastane sayısının arttırılacağından ve bu vesile ile gebelik dönemi ve doğum evrelerinde kişilerin hayatlarına sağlıklı devam etmesi yönünden çalışma yapılmış olacağından bahsedilmiş.

Parti bildirgelerinde TCDŞ'nin önlenmesi ve kadına yönelik şiddetin önlenmesiyle ilgili birçok madde ve ifadenin yer aldığı görülüyor. Bazı partiler TCDŞ'nin önlenmesi ve kadına yönelik şiddetin hukuki düzenlemelerle ele alınmasına vurgu yaparken, bazıları da maruz kalanların haklarının korunması için uygulamalara ve düzenlemelere odaklanmış. 

Yeşil Sol Parti, Türkiye İşçi Partisi, Emek ve Özgürlük İttifakı ve İYİ Parti bildirgelerinde Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun'un etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak ve İstanbul Sözleşmesi'ne tekrar taraf olunmasını destekleyen ifadelere yer vermiş. Ayrıca, engelli, LGBTİ, mülteci ve erken yaşta ve zorla evliliklere dair önleyici ve koruyucu hizmetler ve yasal düzenlemelere vurgular da  bazı partilerin bildirgelerinde yer almış. Üniversitelerde cinsel taciz önleme birimleri, toplumsal cinsiyet eşitliği birimleri ve medya/dijital alanlarda TCDŞ'nin önlenmesine yönelik düzenlemeler ve uygulamalar da bazı partilerin seçmenlere sunduğu vaatler arasında. 

İncelenen 20 seçim beyannamesinde Kapsamlı Cinsellik Eğitimi çerçevesinde  ilişkiler ve değerler ile ilgili olarak ifadelere İYİ Parti ve Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni'nde rastlanıyor. Millet İttifakı, çocuklara bireysel haklar, kişisel gelişim, aile ve toplumsal değerler konularında eğitimlerin müfredat kapsamına eklenmesi için çalışmalar yapılacağını belirtmiştir. İYİ Parti ise eğitim müfredatına insan hakları, kadın-erkek eşitliği, aile yaşamı ve aile içerisindeki roller gibi konuların ilkokul birinci sınıftan itibaren dersler olarak eklenmesine vurgu yapmış.

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği konusu ise Türkiye İşçi Partisi, İYİ Parti, Yeşil Sol Parti, Adalet ve Kalkınma Partisi ve Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni'nde yer almış. Bu partiler ve mutabakat metni, toplumsal cinsiyet eğitiminin zorunlu kılınması, cinsiyet temelli ayrımcılıkla mücadele eden programların müfredata eklenmesi, toplumsal cinsiyet eğitimi çalışmaları ve sağlık okuryazarlığının artırılması gibi konuları vurgulamışlardır. Adalet ve

Kalkınma Partisi sağlık okuryazarlığının artırılması ve toplumsal cinsiyet eşitliği yönünde çalışmalar yapılacağını beyan etmiş. İyilik Hali konusunda ise Millet İttifakı Ortak Politikalar Mutabakat Metni, İYİ Parti ve Adalet ve Kalkınma Partisi'nde yer almaktadır. Bu partiler, gençlerin ruhsal iyi olma hallerini korumak için eğitim müfredatına bağlanma, bağımlılık, depresyon, anksiyete gibi konuları içeren derslerin eklenmesine vurgu yapmışlar. 

Kapsamlı Cinsellik Eğitimi çerçevesinde hiçbir bildirgede beden, cinsellik, cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konularına atıfta bulunan ifadelere ise rastlanmamış.