Referandumda Hayır Diyen İllere Detaylı Bakış

Referandum sonuçları hem YSK’nın mühürsüz pusulaların geçerli sayılmasına dair kararı açısından, hem de büyükşehirlerde ortaya çıkan oy dağılımı tablosu açısından tartışılmakta. Bazı yorumculara göre büyükşehirler ile Türkiye’nin geri kalanındaki oy davranışı ayrışması sosyo-ekonomik gelişmişlik ve eğitim seviyeleri ile bağlantılı. Farklı veri kaynaklarından derlediğimiz verilerle hayır oyunun yüksek çıktığı illere dair bir profil çıkarmaya çalıştık.

TÜİK’in Hazırladığı İllerde Yaşam Endeksi Sonuçlarına Göre

Referandumda hayır oyunun yüksek çıktığı 33 tane il bulunmakta, bunların 17’si ise büyükşehir sınıflamasına dahil. Haritaya baktığımızda bu illerin genel olarak büyükşehirler oldukları, özellikle de Batı Anadolu’da sahil kesimlerinde yoğunlaştıkları söylenebilir.

TÜİK’in 2015 yılında yayınladığı “İllerde Yaşam Endeksi” adındaki veri setinde bu illerin hem genel eksendeki puanları ve yerleri hem de endeks bileşenleri arasında seçilmiş bazı göstergelerdeki endeks değerleri incelenebilir. Ancak öncesinde bu endeksi oluşturan öğeleri açmak gerekiyor. TÜİK’in ilk defa gerçekleştirdiği bu endeks çalışmasının amacı objektif ve sübjektif göstergeleri birlikte kullanarak illere dair bir gösterge sistemi oluşturmak. Bunun için de, konut, çalışma hayatı, gelir ve servet, sağlık, eğitim, çevre, güvenlik, sivil katılım, altyapı hizmetlerine erişim, sosyal yaşam ve yaşam memnuniyeti gibi alanlarda toplam 41 gösterge kullanılmış. Endeks değerleri 0 ila 1 arasında ve endeks değeri 1’e yaklaştıkça yaşam düzeyi iyileşmektedir.

Buna göre, hayır oyunun önde olduğu, söz konusu illerin genel endeks değerleri ve endeksteki yerleri şöyle:

Söz konusu endekste yer alan gelir ve servet boyutuna özel olarak bakıldığındaysa bu illerin yarısından fazlasının gelir ve servet açısından Türkiye ortalamasının (0,4022) üstünde oldukları görülüyor.

Yine aynı endekste yer alan bir diğer bileşen ise eğitim. Bu bileşenin içerisindeki göstergelerden biri yüksekokul veya fakülte mezunu olanların oranı. Eğitim seviyesine dair bir gösterge olduğundan dolayı bunu da ayrıca inceleme gereği duyduk. Tabloya göre hayır oyunun yüksek çıktığı 33 ilin yarısından fazlasında fakülte veya yüksekokul mezunu olanların oranı Türkiye ortalamasından (%13,1) yüksek.

Kalkınma Bakanlığı’nın Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasına Göre

Kalkınma Bakanlığı’nın 2011 yılında yaptığı sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması da hayır oyunun yüksek çıktığı illerin durumunu anlamak için kullanılabilir.

Yukarıdaki tabloda sarı ile işaretlenmiş olan iller, referandumda hayır oyunun yüksek çıktığı illerdir. Buna göre Kalkınma Bakanlığı’nın sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında üstlerde olan illerin çoğunlukla hayır oyu verdiği gözlemleniyor. Ayrıca, bu listenin sonlarında yer alan illerde de hayır oyunun yüksek çıkması da ilginç bir veri olarak ortaya çıkmakta.

Kaynaklar

Kalkınma Bakanlığı Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Raporu TÜİK İllerde Yaşam Endeksi Haber Bülteni (2015) TEPAV 81 İl İçin İnsani Gelişmişlik Endeksi Referandum Sonuçları