İstanbul'da 2018 Yatırımları Hangi Belediyelere Yöneliyor?

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Mevlüt Uysal, geçtiğimiz hafta yaptığı bir konuşmada, yeni metro hatlarının öncelikli olarak AK Parti seçmenlerinin yoğun olarak yaşadığı yerlere gideceğini açıkladı.

İBB yatırım planlarını her yıl internette açıklıyor ve 2018 planına şuradan ulaşılabilir. Bu plandan, hangi ilçeye ne kadar yatırım yapılacağı görülebiliyor. Bazı yatırımların karşısında birden fazla ilçe görünüyor; bu durumda toplam yatırımı ilçeler arasında eşit paylaştırabiliriz. Bazı yatırımlar için ise İstanbul geneli, Avrupa ya da Anadolu yakası geneli gösterilmiş; bu yatırımları ise çıkartabiliriz.

Bu verilere ek olarak, 2014 yerel seçim sonuçlarını, ilçelerin güncel seçmen sayılarını ve yüzölçümü değerlerini çalışmaya ekleyebiliriz.

2014 seçimlerinde İstanbul’da 39 ilçenin 25'ini AK Parti, 14'ünü ise CHP kazandı. Bunu dikkate alarak önce hangi ilçeye ne kadar yatırım ayrıldığına bir bakalım.

İlçeler arasında İBB yatırımları bakımından büyük farklılıkların olduğunu görüyoruz. Bir başka farklılık da partiler arasında: İlçe belediyelerinin yaklaşık %36'sı CHP’li iken, en çok yatırım alan ilk 7 belediyenin sadece %14'ünün, en çok yatırım alan ilk 19 belediyenin ise %15'i CHP’li olarak görünüyor.

Yine de bu grafiğe şüphe ile yaklaşmakta yarar var. Sonuçta bizim ilk bakışta göremediğimiz, siyasi kayırma ile ilgisi olmayan etkenler rol oynuyor olabilir. Misal, eğer büyük belediyeler daha fazla yatırım alıyorsa ve yine büyük belediyeler sosyo-ekonomik gerekçelerle AK Parti’ye oy vermeye daha yatkınsa, grafikte gördüğümüz sonuç siyasi bir kayırmanın sonucu olmayabilir. Bu nedenle ek veriler ile analizi sürdürelim.

Emin olmanın yollarından biri, ilçelerin AK Partili olmasında belirleyici olan ama sosyo-ekonomik anlamda seçmenleri farklılaştırmayan bir veri bulmak. Siyaset biliminde bu anlamda kullanılan en önemli veri, kazanan-kaybeden oy farkı verisidir.

Bir örnek ile açıklayalım. 2014 seçimlerinde AK Parti Küçükçekmece’yi %2,3 oy farkı ile kazanırken, Kartal’ı %2,1 oy farkı ile CHP’ye kaybetti. Bu iki ilçenin birçok açıdan benzer olduğunu varsayabiliriz. Tek farkı Küçükçekmece’yi AK Partili bir belediye yönetirken, Kartal’ı CHP’li bir belediye yönetiyor. Eğer bu iki ilçe arasında İBB yatırımları açısından bir farklılık varsa, bu yukarıdaki grafiğe göre daha büyük bir şüphe uyandırır.

Bu ayrımdan hareketle, yatırımlara tekrar bakalım.

AK Parti’nin az oy farkıyla kaybettiği ve kazandığı ilçeler arasında gözle görülür bir fark var.

Peki bu fark, miktar olarak da önemli bir fark mı? Bu soruyu cevaplamak için, siyaset biliminin en önemli enstrümanlarından regresyon analizini kullanabiliriz. İki farklı model ile yapılan hesaplamalara göre, AK Partili belediyeler, CHP’li belediyelerden ortalama 250 milyon TL daha fazla yatırım alıyor.

AK Parti oy oran farkı ile yatırımlar arasında ise ters orantı var. İkinci partiye atılan her bir puan fark, yatırımları ortalama %4 civarı düşürüyor. Grafik 2'de de görüldüğü üzere, yatırımlar AK Parti’nin büyük oy farkı ile kazandığı ilçelerle karşılaştırıldığında, az oy farkı ile kazandığı ilçelere gitme eğiliminde.

Yatırım miktarlarındaki bu farklılıklar (250 ve 4 milyon TL), istatiksel olarak da anlamlı. Yani, bu farklılıkların şans eseri ortaya çıkmış olması çok düşük (sırasıyla %1 ve %5'ten daha düşük) olasılık. Sosyal bilimlerde bu kadar düşük olasılıklar kabul edilebilir olasılıklardır.

Son olarak, daha da emin olmak için bu analizi farklı bir model içerisinde tekrarlayalım. Grafik 2'de de kullanılan oy oran farkı verisi, sosyal bilimlerde en çok güvenilen modellerden olan regresyon süreksizlik modellerini uygulanabilir kılıyor.

Sonuç aynı: Yatırımlar açısından AK Partili ve CHP’li ilçeler arasında istatistiksel bir farklılık var ve bu farklılık çok büyük olasılıkla şans eseri oluşan bir farklılık değil.

Oluşan yeni grafikte bu çok daha net görünüyor.

Sonuç olarak, İBB’nin 2018 yatırım planına dayanan tüm bu analizler, AK Partili ve CHP’li ilçelere giden yatırımlar arasında farklılıklar olduğunu ortaya koyuyor. Bu farklılıkların siyasi bir kayırma olmaksızın ortaya çıkıyor olması çok düşük bir olasılık.

Durumun, Mevlüt Uysal’ın açıklamalarını yönelttiği yeni metro hatlarının da ötesinde olduğu anlaşılıyor.

Tekrarlamak gerekirse; 2018’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin planlamalarına göre, belediyesi AK Partili olan ilçeler, CHP’li olan ilçelerden ortalama 250 milyon TL daha fazla yatırım alacak. İstatistiksel testlerde 2019'da yapılması planlanan yerel seçimler öncesinde, AK Parti’nin 2014'te az oy farkıyla kazandığı ilçeler, yatırımların en yoğun şekilde gideceği yerler olarak öne çıkıyor.