Her Dört Gençten Biri Ne Eğitimde Ne İstihdamda

Gençliğin emek piyasası ve eğitimde bulunduğu konumun değerlendirilmesiyle şekillenen ne eğitimde ne istihdamda (NEET - Not in Educaton, Employment and Training-) kavramı, 1980’li yılların sonlarında Birleşik Krallık’ta ortaya çıktı. Kavram ilk olarak, eğitimde ve istihdamda olmayan ve işsizlik yardımlarına erişemeyen 16-18 yaş grubundaki gençleri kapsıyordu. Kavram kısa süre içinde dünyanın birçok ülkesinde de önem kazandı ve ülkelere göre kapsam ve yaş grupları (Örneğin, Japonya’da 18-34) da değişim gösterdi.  

En temel olarak eğitim almayan, çalışmayan ve iş arayışında da bulunmayan gençler, ne eğitimde ne istihdamda (NEET) kategorisine dahil oluyor. Türkiye’de de “Ev Genci”, “boş gezen” olarak tanımlanan gençlerin ekonomik olarak bağımsızlığı bulunmamakla birlikte bu gençler genellikle ailelerinin evinde yaşamakta. Eğitim ve istihdamda yer almayan gençlerin oranının yüksek olması toplumsal istikrarsızlık, suçun artması, ekonomik maliyet, sosyal maliyet, sosyal dışlanma, uyum sorunları gibi birçok ekonomik ve sosyal refah göstergesini de doğrudan etkiliyor. Ne eğitimde ne istihdamda oranı OECD tarafından hesaplanırken bu kategoride yarı zamanlı veya tam zamanlı olarak eğitimine devam eden gençler eğitimde olarak kaydedilirken, resmi olmayan kurumlarda eğitim gören veya kısa süreli eğitim alan gençler ise eğitimde olmayan gençler olarak kaydediliyor. İstihdamda olanlar ise en az bir saat ücretli olarak çalışanları kapsamakta. TÜİK’te de NEET tanımı da hem istihdam dışındaki hem de resmi örgün eğitime devam etmeyen gençleri içeriyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 17 Mayıs 2023 tarihinde 2022 yılının gençlik istatistiklerini yayımladı. Kuruma göre Türkiye nüfusunun yüzde 15,2’sini (12 milyon 949 bin 817) 15-24 yaş arası genç nüfus oluşturdu. TÜİK’in yayımladığı verilerde gençlerde işgücüne katılma oranı yüzde 43,8 olarak gerçekleşirken, gençlerde işsizlik oranı 2022 yılında yüzde 19,4 oldu. 

TÜİK verilerine göre 15-24 yaş gençlerde ne eğitimde ne istihdamda olan genç nüfus 3 milyon 133 bin 855 kişi. Bu sayı toplam genç nüfusun yüzde 24,2’sine karşılık gelmekte. TÜİK’in açıkladığı İşgücü İstatistikleri, 2022 verilerindeki ne eğitimde ne istihdamda olan genç nüfusun eğitim düzeyine bakıldığında birinci sırada %79,5’le okur-yazar olmayanlar gelirken, ikinci sırada %33 ile üniversite mezunları, üçüncü sıradaysa %27,8 ile meslek veya teknik lise mezunları yer alıyor. Bu konuda düşük oran %18,6 ile lise altı eğitimlilerde ve %26,4 ile lise mezunlarında bulunuyor.

Genç işsizliğine cinsiyete göre bakıldığında ise kadınların erkeklere oranla Türkiye’de ve dünyada daha dezavantajlı olduğu görülüyor. Genç kadın işsizliği, eğitimde ve istihdamda olmayan genç kadınların oranı küresel çapta erkeklere göre daha yüksek bulunurken, işgücüne katılım oranı ise genç erkeklere kıyasla belirgin seviyede düşük. TÜİK’in işgücü istatistiklerine göre Mart 2023’te mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı 15-24 yaş arası erkeklerde %15,2 olurken, bu oran aynı yaş grubundaki kadınlarda 28,9 olarak gerçekleşti. İstihdam oranıysa genç erkeklerde %48,5 olurken, genç kadınlarda %23,7. 

TÜİK’e genç nüfusun yüzde 48,8’ini genç kadınlar oluşturuyor. Bu da 6 milyon 319 bin 510 kişiye tekabül etmekte. Genç kadınlarda ne eğitimde ne istihdamda olanların oranı 2021 yılında yüzde 32,4, 2022’de ise 32,3 olarak gerçekleşmiş. Bu da 2 milyon 41 bin 201 kişiye denk gelmekte. Dolayısıyla neredeyse her üç genç kadından biri ne eğitimde ne istihdamda bulunuyor. 

OECD’nin NEET göstergelerinde verilerin en güncel yılı 2021. OECD’nin sıralamasına göre 15-19 yaş aralığındaki genç kadınların NEET oranında Türkiye, 41 ülke arasından 38. sırada bulunurken 20-24 yaş aralığında 40. sırada yer alıyor. 

2022 yılında 15-24 yaş arası kadınların işgücüne katılım oranını %33,2 olmuştu. Kadınlar özelinde ne eğitimde ne istihdamda olan genç nüfusun bitirdiği eğitim düzeyine bakıldığında birinci sırada yüzde 88,2 ile okur-yazar olmayanlar gelirken, ikinci sırada yüzde 37,3 ile mesleki veya teknik lise mezunları, üçüncü sıradaysa %36,6’yla yükseköğretim mezunları gelmekte.