24 Haziran'da Neyi, Nasıl Oylayacağız?

24 Haziran 2018’de seçmenler, cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği için iki ayrı oy kullanacak. Bu seçim dönemi aynı zamanda 16 Nisan 2017 referandumuyla kabul edilen ve bugüne kadar kısmen uygulamaya koyulan yeni anayasanın tamamen yürürlüğe girmesine vesile olacak.

Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği için iki ayrı oy pusulası ve sandık kurulacak. Milletvekilliği seçimi oy pusulalarında, parti ittifakları özel olarak belirtilecek. Örneğin "Cumhur İttifakı" ibaresinin altında AK Parti ve MHP’nin logoları ayrı ayrı bulunacak. Seçmen tercih ettiği partinin kısmına mühür basacak, ancak oyların sayımı esnasında iki partinin aldığı oy toplanarak ittifakın hanesine yazılacak.

Cumhurbaşkanı adayının 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olması gerekiyor.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları ve en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler aday gösterebiliyor. Ayrıca bireysel kriterleri karşılayan her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, seçmenlerden alacağı 100 bin imza ile bağımsız adaylığını açıklayabiliyor.

Yeni dönemde TBMM’deki milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak.

Önümüzdeki dönemde Başbakanlık makamı yürürlükten kalkarken, Cumhurbaşkanı yürütme erkinin başına geçecek. Yetkileri büyük ölçüde artacak olan Cumhurbaşkanı bakanları atayabilecek ve yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarma yetkisine sahip olacak. TBMM’nin ise Bakanlar Kurulu’nu denetleme yetkisi elinden alınacak.

Seçim gündemi ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanı’nın kim olacağı konusuna odaklansa da, yeni şekillenecek olan parlamentonun yapısı da önemini koruyor. 600 milletvekilinin bulunacağı TBMM’de üye tam sayısının salt çoğunluğu (301 milletvekili) sağlanarak Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma önergesi verilebilecek. Önergenin Mecliste görüşülmesini takip eden bir ay içerisinde yapılacak gizli oylamada üye tam sayısının beşte üçü ile (361 milletvekili) Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar verilecek. Mevcut sistemde önerge verilmesi için TBMM üye tamsayısının üçte biri (184 milletvekili) gerekirken, soruşturmanın başlaması için üye tam sayısının dörtte üçünün (375 milletvekili) desteği gerekiyordu.

Cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimlerinin aynı anda yapılacağı yeni sistemde hem meclisin hem de Cumhurbaşkanının seçimleri yenileme yetkisi olacak. Meclis tarafında seçimlerin yenilenebilmesi için meclis üye tam sayısının beşte üçünün (360 milletvekili) desteği gerekecek.

16 Nisan 2017 referandumu sonucunda kabul edilen yeni anayasanın getireceği değişiklikler ile ilgili karşılaştırmalı bir çalışmaya Türkiye Barolar Birliği internet sitesi üzerinden ulaşılabilir: http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx

İlk turda Cumhurbaşkanı adaylarından hiçbirisi oyların %50’sinden fazlasını alamazsa, 8 Temmuz 2018’de ikinci tur seçimleri olacak. İkinci tura normal şartlarda birinci turda en çok oyu alan ilk iki aday katılacak. İkinci tura katılamaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. Diğer tüm adayların ikinci oylamaya katılamadığı ve ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Tüm bu ihtimaller neticesinde kazanan aday, 5 yıllığına Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenecek. Mevcut sistemde Cumhurbaşkanı en fazla iki defa, yani 10 yıl için görev yapabilecek.