2008 Küresel Krizi Türkiye'yi Nasıl Etkiledi?

2008 Küresel Krizi Türkiye'yi Nasıl Etkiledi?

AB Bakanı Volkan Bozkır 9 Kasım 2014 tarihinde Burdur’da partisinin Merkez İlçe 5. Olağan Kongresi’nde geçtiğimiz 12 yıldaki AK Parti iktidarının icraatlarından bahsetti ve en güncel küresel ekonomik krizde Türkiye’nin başarılı bir performans gösterdiğini aktardı. Bozkır konuşmasında küresel kriz döneminde ABD’de 1 ayda 500 bin kişinin işini kaybettiğini ancak Türkiye’nin aynı dönemde çok daha iyi bir ekonomik yapıya kavuştuğunu ve istihdamda hiç azalma yaşamadığını iddia etti.

2008 Küresel Ekonomik Krizi Türkiye'de Ne Tür Sonuçlar Doğurdu?

Bozkır’ın iddiasının bağlamında, ABD’de mortgage krizi ile tetiklenen 2008 küresel ekonomik krizi yer alıyor. 2008 yılında başlayan ve sonraki yıllarda dalga dalga dünya piyasalarını etkileyen bu kriz dalgasında birçok yatırım bankası iflas etmiş ve Kongre maddi yardım sağlayarak piyasaları kurtarma operasyonu yapmıştı. Bazı görüşlere göre bu krizin etkileri hala zayıf piyasaları etkilemeye devam ediyor. Nitekim, ABD ve bazı AB ülkeleri gibi güçlü ekonomilerin dahi krizden ağır bir şekilde etkilenmiş olmaları, Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkeler için birtakım endişeler doğurmuştu. Bu sebeple Bozkır, diğer hükümet üyelerinin de iddia ettiği gibi, Türkiye ekonomisinin kriz döneminde büyümeye devam ettiğini, istihdamın azalmadığı iddiasıyla savundu.

İstihdam Düşüşü 2011'den İtibaren Yavaşlamaya Başlamış, 2014'te Kriz Öncesi Rakamlarına Ulaşmıştır

Bu iddiayı araştırmak için öncelikle 2008 krizi sürecinde ABD’deki istihdam rakamlarına bakacağız. Amerikan İstatistik Ofisi’nin verilerine göre Aralık 2008 tarihinde 524 bin kişi işini kaybetti. 2008’in son çeyreğinde ise işini kaybeden Amerikalıların toplam sayısı 1 milyon 900 bini bulmuştu. Bozkır’ın da bahsettiği gibi kriz süreci Amerikan ekonomisini ağır bir şekilde etkilemiş ve istihdamda hızlı bir düşüşe yol açmıştı. Dahası bu hızlı düşüş 2009 yılında da devam etmiş ve istihdam 2010 yılının ortalarına kadar azalmaya devam etmişti. Bu düşüş grafiği 2011 yılından itibaren yavaşlamaya başlamış ve resmi verilere göre 2014 yılının ortalarından itibaren kriz öncesi rakamlara yaklaştı.

Temmuz 2014'te İşsizlik Oranı %10'u Buluyor 

Aynı dönemde Türkiye’deki işsizlik oranlarına TÜİK verileri aracılığıyla ulaştığımızda ise tablo farklılaşıyor. Bu verilere göre Aralık 2008 tarihinde işsizlik oranı yüzde 12 seviyesinde. 2009 yılına geldiğimizde işsizlik oranının nisan ayına kadar artış gösterdiğini, nisan ayında yüzde 13.9’u görüp, yıl sonuna doğru düşüşe geçtiğini ve 2009’u yüzde 11.9’luk bir oran ile kapattığını görüyoruz. Sonrasında 2010 ve 2011 yıllarında da yavaş bir şekilde işsizlik oranının düşüş gösterdiğini görüyoruz. Bu yıllar boyunda yüzde 8’lerde seyreden işsizlik oranı, 2013 Mayıs ayı itibariyle yüzde 9’a çıkıyor ve 2014 yılının Temmuz ayı itibariyle tekrar yüzde 10’u buluyor.

Bu iki resme baktığımızda, küresel krizin istihdam yönünden ABD’yi keskin bir şekilde etkilediğini görüyoruz. Bozkır bu konuda haklı. Ancak aynı dönemde Türkiye’de de manzara pek iç açıcı görünmüyor. 2008 ve 2009 yıllarında Türkiye’de istihdamın azalmış olduğu, artan işsizlik oranlarından anlaşılıyor. Bu azalmanın küresel kriz ile ilişkisi daha ayrıntılı bir çalışmanın konusu olabilir; kısıtlı yerimizde iddiayı bu açıdan incelememiz mümkün değil. Ancak, sebebi kriz olsa da olmasa da, Bozkır’ın iddiasına konu olan dönemde Türkiye’de istihdamda azalma ve işsizlik oranında artış söz konusu.

Bu sebeple, Bozkır’ın iddiasında büyük oranda doğruluk payı yoktur diye düşünüyoruz.