Türkiye, Alkollü İçkiye En Çok Vergi Veren Ülkeler Arasında Kaçıncı Sırada?

CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, TBMM’ye alkol kaçakçılığının boyutunu araştırmak ve son günlerde artan sahte içki ölümlerini engellemek amacıyla araştırma önergesi verdi. Önergeye henüz TBMM’nin resmî sitesinde de yer almasa da önergeye dair Evrensel Gazetesi’nde yayınlanan habere ulaşıldı. Bu haberi de CHP’li Veli Ağbaba, resmi Twitter hesabından retweetledi.

Önergede yer alan iddiaların arasında alkollü içkilerin fiyatları hakkında iddialar da yer aldı. Veli Ağbaba’nın önergesinde yer alan iddiada “Eurostat verilerine göre, ithal ve yerli alkollü içki fiyatları sıralamasında Türkiye Avrupa'da alkollü içkinin en pahalı olduğu 3. ülke konumundadır. OECD 2018 verilerine göre, ülkemizde son 10 yılda rakıda % 443, birada ise %365 artan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranı, Türkiye’yi dünya sıralamasında İzlanda, Norveç, Avustralya, İsveç ve Finlandiya’nın ardından en yüksek alkollü içki vergisi sıralamasında 6. sıraya taşımıştır” açıklaması da bulunuyor.

Türkiye Alkol Fiyatlarıyla Birçok Avrupa Ülkesini Geride Bıraktı

Ağbaba’nın iddiasını incelemek için önergede yararlandığı Eurostat verileri incelendi. Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat, yiyecek, içecek ve tütün için karşılaşmalı fiyat seviyelerini her sene yayınlıyor. Eurostat, bu verileri 37 ülkeyi baz alarak hesaplıyor.

Hesaplama, satın alma gücü paritesiyle yapılıyor. Bu hesaplama, ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak farklı para birimlerinin satın alma güçlerini eşitleyen bir değişim oranını ifade ediyor. Hesaplamaya göre, 2019 yılında Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede alkollü içkilerin fiyat seviyesi ortalama 100 endeks puanı alırken, bu rakam Türkiye’de 193,5 oldu. Bir başka deyişle, Türkiye’de alkol fiyatları, AB ortalamasının yaklaşık 2 katı seviyelerinde. İzlanda 265,3, Norveç 260,8 endeks puanıyla listenin zirvesinde yer aldı. Bu iki ülkenin ardından ise Türkiye geliyor. Tabloya göre endeks puanları ne kadar yüksekse, alkollü içkilerin fiyatı da o kadar yüksek oluyor.

Avrupa’da Alkollü İçkinin En Pahalı Olduğu Yer Norveç

Bu hesaplamaya göre Avrupa’da alkollü içkinin en pahalı olduğu ülkeler sırasıyla İzlanda, Norveç ve Türkiye oldu. En ucuz olduğu ülkeler ise Bosna, Kuzey Makedonya ve Romanya olarak sıralandı. AB üyesi ülkeler arasında alkollü içkinin en pahalı olduğu ülke, 190,7’lik endeks puanıyla Finlandiya.

Biranın 2010 Yılındaki ÖTV Oranı Ne Kadardı?

Veli Ağbaba, 10 yılda rakıya %443, biraya ise % 365 oranında artan Özel Tüketim Vergisi geldiğini de iddia etti. 2020 yılının haziran ayında ortalama bira fiyatı 11,28 TL. İddiayı araştırmak için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıkladığı veriler incelendi. Bira fiyatlarına ÖTV kapsamında nispi ÖTV ve asgari maktu vergi ile birlikte KDV uygulanıyor.

2010 yılında malttan yapılan biralara %63 oranında nispi ÖTV, litre başına 0,44 TL asgari maktu vergisi ve %18 oranında KDV uygulanıyordu. Fakat biralar vergilendirilirken kârı dahil bira fiyatına uygulanan %63 oranındaki nispi ÖTV ve litresinden 0,44 TL olarak alınan ve bunun da alkol oranı ile çarpılarak hesaplandığı asgari maktu ÖTV’den hangisi daha fazla ise o esas alınıp vergilendirmeye dahil ediliyor.

2020 yılındaki vergilendirmeler incelendiğinde ise malttan yapılan biralara %63 oranındaki nispi ÖTV aynı kalırken, litre başına 2,0442 TL asgari maktu vergisi uygulandığı görülüyor. %18 KDV oranı ise 2020 yılında da sabit kaldı.

Ağbaba’nın iddiası son 10 yılda biraya %365 oranında ÖTV vergisi geldiği yönündeydi. 2010 ve 2020 yılındaki vergilendirmeler hesaplandığında son 10 yılda biraya %365 artış gösteren ÖTV oranı söylemek mümkün.

Rakının Son 10 Yılda Vergilendirmesi Nasıl Değişti?

Veli Ağbaba’nın bir diğer iddiası da son 10 yılda rakıya %443 ÖTV uygulandığına dairdi. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre 1 litre rakıda 2010 yılında 51,48 TL olan asgari maktu vergisi 2020’de son yayınlanan veriye göre 279,290 TL’ye çıktı.

Böylece, iddia edildiği üzere 2010 ve 2020 yılındaki vergilendirmeler hesaplandığında son 10 yılda rakıda %443 artış gösteren ÖTV oranı söylemek mümkün.

OECD’ye Göre Alkollü İçkiye En Yüksek Vergi Ödeyen Ülke İzlanda

CHP’li Veli Ağbaba’nın TBMM’ye verdiği genelgede yer alan iddiasına göre OECD 2018 verilerinde, Türkiye en yüksek alkollü içki vergisi sıralamasında 6. sırada. OECD’nin yayınladığı “Tüketim Vergisi Eğilimleri 2018” raporuna göre Türkiye’nin 1 litre alkollü içki için ödediği maktu asgari vergi 50,52 $. Bu tutara göre Türkiye, OECD sıralamasında alkollü içkiye en fazla vergi verenler sıralamasında 6. sırada yer alıyor

Sonuç olarak, CHP Genel Başkanı Yardımcısı ve Malatya Milletvekili Veli Ağbaba’nın TBMM’ye sunduğu önergede yer alan açıklamalarında iddia ettiği gibi Türkiye, Eurostat verilerine göre Avrupa'da alkollü içkinin en pahalı olduğu 3. ülke. Ayrıca, son 10 yılda rakıya %443, biraya ise %365 oranında artan ÖTV uygulandı. Ağbaba’nın bir diğer iddiası ise Türkiye’yi dünya sıralamasında en yüksek alkollü içki vergisi sıralamasında 6. sırada olduğuydu. OECD’nin Tüketim Vergisi Eğilimleri 2018 raporuna göre Türkiye, o yıllarda 1 litre alkollü içkiye ödediği 50,52 $'lık vergi ile alkollü içkiye en yüksek vergi ödeyen ülkeler sıralamasında 6. sırada yer alıyor.