Seçim Güvenliği Konusunda Dünyanın Önde Gelen Ülkelerinden miyiz?

Erzurum'da düzenlenen Seçim Bölge Güvenlik Toplantısında konuşan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, "Türkiye seçim yapma ve seçim güvenliği konusunda dünyada önde gelen ülkelerden biridir ve hatta başlarındadır" iddiasında bulundu.

73 Yıllık Seçim Geleneğinden Tartışmalı Seçimlere

Çok partili seçim sistemi ile 1946 yılında tanışan Türkiye, aradan geçen 73 yılda darbelerle kesintiye uğramasına rağmen önemli bir demokratik seçim tecrübesine sahip. Ancak son yıllarda gerçekleşen seçimlerin hemen hepsi seçim kampanyalarının başlangıcından oy sayımının sona ermesine kadar her aşamada çeşitli şaibe iddialarıyla anılıyor. Bu iddiaların bir kısmı sosyal medyada hızla yayılan bilgi kirliliğinden ibaret kalırken, ciddi bir bölümü ise Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) gibi saygın gözlemcilerce belgelendi. Bakan Soylu’nun Türkiye’yi seçim güvenliği konusunda dünyanın en başarılı ülkeleri arasında değerlendiren iddiasını AGİT raporlarını dikkate alan ve küresel düzeyde bir sıralama yapmamıza olanak veren çalışmalardan faydalanarak değerlendirdik.

Medyanın Durumu, Mühürsüz Pusulalar, Kayyımlı Belediyeler

Türkiye’yi bu yıl ilk defa “kısmen özgür” kategorisinden “özgür olmayan ülkeler” kategorisine alan Freedom House 2018 Dünyada Özgürlükler Raporu, Türkiye’de seçim güvenliğinin geldiği nokta hakkında önemli değerlendirilmelerde bulunuyor. Freedom House çalışmasının “seçim süreci” kategorisinde ülkelerin alabileceği maksimum skor 12 iken Türkiye’nin skoru 2017’den bu yana 8’den 6’ya gerilemiş. Türkiye, seçim süreci kategorisindeki skoruyla çalışmada dikkate alınan 209 ülke arasında aynı skoru alan 12 ülkeyle birlikte 128’inci sırayı paylaşıyor. Türkiye ile aynı skora sahip diğer 11 ülke ise Makedonya, Zambiya, Mozambik, Nijer, Kenya, Togo, Malezya, Mali, Pakistan, Abhazya ve Gine oluyor.

AGİT’in son üç yılda Türkiye’de gerçekleşen seçim ve referandumlarla ilgili yayınladığı gözlem ve değerlendirmelere atıfta bulunan Freedom House raporu, seçim kampanyaları süresince yaşanan başlıca sorunları medyanın tarafsız olmaması, devlet kaynaklarının iktidar ve Cumhurbaşkanı lehine adaletsiz şekilde kullanılması, seçim kampanyaları finansmanın şeffaflıktan uzak olması, mühürsüz oy pusulalarının kabul edilmesi ve oy kullanma/sayımı süreçlerinde yaşanan şaibeler şeklinde sıralıyor. Türkiye’nin seçim süreci kategorisinde bir önceki döneme göre yaşanan 2 puanlık kaybın temel gerekçeleri ise OHAL döneminde HDP’li 103 belediyeden 82’sine kayyum atanması ve anayasa değişikliği referandum sürecinde yaşanan ciddi kusurlar olarak gösteriliyor.

Türkiye 167 Ülke Arasında 110.

Ülkeler arasında siyasete katılım ve seçim süreçleri kategorilerinde karşılaştırma yapmamıza olanak veren bir diğer çalışma, The Economist’in bu sene 11. sürümünü yayınladığı Demokrasi Endeksi raporu oluyor. Rapor 165 ülkeyi (1) seçim süreci ve katılımcılık, (2) sivil özgürlükler, (3) hükümet işlevselliği, (4) siyasi katılım ve (5) siyasi kültür kategorilerinde inceliyor. Ülkeler bu alanlardaki değerlendirmeler sonucunda tam demokrasi, kusurlu demokrasi, melez rejim ve otoriter rejim olarak sınıflandırılıyor. Ortalama skoru 2012’den bu yana düzenli şekilde azalan Türkiye, çalışmada melez rejim kategorisinde yer alıyor. Çalışmaya konu olan 167 ülke arasında 110’uncu sıraya yerleştirilen Türkiye demokrasisi, seçim süreci ve katılımcılık kategorisinde 10 üzerinden sadece 4,5’lik bir skora sahip.

Son yıllarda ardı ardına seçim süreçlerinden geçen Türkiye’de seçim güvenliğinin takibi konusunda yapılan çalışmalar parlak bir tablo ortaya koymuyor. İncelediğimiz endeks ve AGİT değerlendirmelerinden Türkiye’nin seçim güvenliği konusunda birçok ülkeden daha kötü bir durumda olduğu anlaşılıyor.