Tarımsal GSYH Ne Kadar Arttı?

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, 23 Temmuz 2019 tarihinde Aksaray’a yapmış olduğu ziyaret sırasında tarım sektörü ile ilgili açıklamalarda bulundu. Yaptığı konuşmada tarımın milli gelir içinde ne kadar önemli olduğunun altını çizen Pakdemirli, son 15 yılın performansına bakıldığında her alanda olduğu gibi tarım alanında da 3-4 misli büyümemiz olduğunu iddia etti.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin bu iddiasını analiz ederken TÜİK tarafından yayınlanan yıllara ve iktisadi faaliyet kollarına göre cari fiyatlarla GSYH istatistiklerini inceledik.

TÜİK tarafından açıklanan tarımsal GSYH istatistiklerini incelediğimizde, 2003 yılında ekonomik büyüklükte tarımın payının 46,2 milyar TL ile %10’luk bir paya sahip olduğunu görüyoruz. 2018 yılında ise tarımın GSYH içindeki payı 213,3 milyar TL ile %5,8’e düşmüş durumda. Bakan Pakdemirli’nin iddiada ettiği gibi tarımsal GSYH TL bazında 3,6 kat artış göstermiş durumda.

Tarımsal GSYH’yi bir de dolar bazında incelediğimizde ise durum daha farklı gözüküyor. Sektörlerin ekonomik büyüklüklerini incelerken toplam GSYH gibi döviz cinsinden belirtilmediği, sadece TL cinsinden yayınlandığı TÜİK verilerini, ilgili yılların ortalama döviz kurları ile hesapladık. Buna göre Türkiye’de tarımsal GSYH 2003 yılında 30,8 milyar $ iken 2018 yılında 44,1 milyar $ olmuş. Tarımsal GSYH 15 yılda dolar bazında sadece 13,3 milyar $ artış göstererek, 1,4 katına çıkmış durumda.

TÜİK tarafından açıklanan GSYH istatistiklerinde inşaat, bilim ve iletişim, ulaştırma, gayrimenkul, imalat sanayi gibi alt başlıklar yer alsa da, temel olarak tarım, sanayi ve hizmet gibi 3 ana sektör ile paylaşılıyor. Türkiye’de GSYH’yi sektörel olarak TL bazında inceleyecek olursak tarım, sanayi ve hizmet sektörü yıllar içinde oldukça artış gösterdi. Fakat dolar bazında incelediğimizde 1,4 katına çıkan tarım sektörünün yanında sanayi ve hizmet sektörü tarıma göre çok daha fazla artış gösterdi. 2003 yılında 77,5 milyar $ olan sanayi sektörünün GSYH’si, 2018 yılına gelindiğinde 2003 yılının yaklaşık 3 katına çıkarak 225 milyar $ seviyesine çıktı. Hizmet sektörü ise 15 yılda 165 milyar $’dan 415,3 milyar $ düzeyine çıkarak 2,5 katına çıktı.

Sonuç olarak Bakan Pakdemirli’nin iddia ettiği gibi tarımsal GSYH 15 yıl içerisinde TL bazında 3-4 katına çıkmış olsa da dolar bazında incelendiğinde aynı başarıyı gösterememiş durumda. Bununla birlikte bakan Pakdemirli’nin bir diğer iddiası olan “her alanda olduğu gibi” vurgusunu incelediğimizde de hizmet ve sanayi sektörleri GSYH’si 15 yılda TL bazında yaklaşık 10 katına çıktılar. Dolar bazında ise 15 yılda tarımsal GSYH artışından çok daha fazla artış gösterdiler.