AK Parti Öncesi Cari Açık Ne Durumdaydı?

AK Parti Öncesi Cari Açık Ne Durumdaydı?

TBMM tatile girmeden önceki son oturumunu 19 Ağustos Cuma günü gerçekleştirdi. 1 Ekim 2016 itibariyle yeniden çalışmaya başlayacak olan TBMM’nin bu son Genel Kurulu’nda söz alan MHP Samsun Milletvekili Erhan Usta, ülkenin ekonomik performansı ile ilgili açıklamalarda bulundu. Usta konuşmasında Türkiye’nin cari açığının AK Parti hükümetleri döneminde 468 milyar dolara çıktığını, AK Parti hükümetlerinden önceki 13 yılda ise cari açığın 20 milyar dolar olduğunu iddia etti. Usta, ayrıca yatırımların da azaldığını iddia etti. Usta’nın konuşmasındaki ilgili bölüm şöyle:

“Şimdi, hep söylüyoruz, Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmetleri döneminde, on üç yıllık dönemde Türkiye 467,9 yani 468 milyar dolar cari açık vermiştir. Hani, hep eskiyle mukayese ediyoruz ya, kendisinden önceki on üç yılda verilen cari açık sadece 20 milyar dolardır”.

Cari Denge Nedir? Cari Açık Nedir?

Cari dengeyi oluşturan üç ana kalem vardır. Bunlardan biri mal ihracatı gelirleri ve mal ithalatı giderleridir. Yani ihracattan kazanılan döviz ile ithalata harcanan döviz. İkinci kalem ise satılan hizmetlerden sağlanan gelirler ile satın alınan hizmetler için ödenen giderlerdir. Burada hizmetlerden kastedilen alanların arasında ulaştırma, turizm, haberleşme hizmetleri, inşaat hizmetleri, sigorta hizmetleri...vb. mevcuttur. Bu hizmetler yabancılara sunulduğunda ülkenin kasasına gelir sağlanır, yabancılardan hizmet satın alındığıysa gider söz konusu olur. Üçüncü kalem ise diğer gelir ve giderler olarak adlandırılır. Bu kalemde doğrudan yatırım, portföy yatırımları, diğer yatırımlardan elde edilen faizler, hisse geliri, kar payı…vs. gibi başlıklar vardır. Bunların gelir olarak hanemize yazılması için yabancılardan gelmesi gerekiyor, aksi takdirde bunları yabancılara ödüyoruz ve dolayısıyla gider oluşuyor. Bu hesaplamanın son kategorisini ise cari transferler oluşturur. Bu kalem kimi zaman pozitif kimi zaman da negatif değerde olabilir. Örneğin yurtdışındaki işçilerin gönderdikleri paralar bu kategoride pozitif katkı sağlar.

Bu uzun girizgahtan sonra kısaca toparlamak gerekirse, bir ülke için cari açık sahibi olmak demek, kazandığından daha fazlasını harcamak demektir. Kimi zaman ithalata harcanan dövizin daha yüksek olması, kimi zaman da satın alınan hizmetlerin masrafları cari açığa sebep olabilir.

Türkiye’nin Son 30 Yılında Cari Açık Dalgalanma Gösterdi

Türkiye uzunca bir süredir cari açık vermekte olan bir ekonomiye sahip. Aşağıdaki tabloda cari açığın değişimini görebilirsiniz.

Tablodan da görüleceği üzere cari açık Türkiye’nin problemlerinden biri. Şimdi Erhan Usta’nın iddiasını inceleyecek olursak, 2002–2015 arasındaki cari açık değişimini aşağıdaki tabloyla ifade edebiliriz.

Bu yıllar arasında cari açık toplamda 468,6 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Usta’nın iddiasındaki gibi AK Parti hükümetlerinden önceki 13 yılı incelediğimizde ise:

Bu yıllar arasında toplam cari açık 18,6 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Bu rakam Erhan Usta’nın iddiasından daha düşük.

Cari açığın oluşumu, finansmanı ve değişimi elbette sadece ulusal düzeyde gerçekleşmiyor. Örneğin Türkiye’de cari açığın düşüşünün sebeplerinden bazıları petrol fiyatlarındaki düşüş ve TL’nin Dolar’a karşı değer kaybetmesi olarak gösteriliyor.

Sonuç olarak MHP Samsun Milletvekili Erhan Usta’nın iddiasında doğruluk payı vardır.