Bu yıl kamu ve özel sektör yatırımlarının tutarı, tarihimizde ilk defa 1 trilyon lirayı aşacak. Bu da 2002 yılına göre yaklaşık 4 katlık bir artışı ifade ediyor.
Yatırımların Artış Oranı Ne Kadar?
İstanbul’da katıldığı Global Girişimcilik Kongresi'nde konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kamu ve özel sektör yatırım tutarının bu sene ilk defa 1 trilyon lirayı aşacağını ve bu meblağın 2002’ye göre yaklaşık 4 katlık bir artış anlamına geldiğini iddia etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iddiasını öncelikle Kalkınma Bakanlığı’nın yayınladığı sabit sermaye yatırım verileri ve yatırım programları raporlarından faydalanarak inceledik. Kamu ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen sabit sermaye yatırımları, üretim artışına ve istihdama katkı sağlayarak, GSYH’ye katkı yapan yatırımlar olarak tanımlanabilir. Sabit sermaye yatırımları, mal ve hizmet üretiminde kullanılan arsa, bina, fabrika teçhizatı ve üretimde kullanılan diğer yardımcı araçlar için yapılan harcamaları içermektedir. Kalkınma yatırımları ise kamu tarafından gerçekleştirilen, ancak imalat kapasitesini arttırmaya yönelik yatırımlarla kısıtlanmayan, eğitim, sağlık ve diğer kamu hizmetlerini de kapsayan daha geniş bir kategoridir.
Kalkınma Bakanlığı’nın yayınladığı yatırım ve tasarruf verileri en yakın tarihli olarak 2014 yılına kadar erişilebilir durumda. Kaynağa göre; özel sektör ve kamu tarafından yapılan sabit sermaye yatırımları tutarı 2002 yılında 60 milyar lira seviyesindeyken, 2014’te 361 milyar liraya çıkmış. Bu dönemde sabit sermaye yatırımlarının GSYH’ye oranı %17,1’den %20,5’e yükselmiş. Erdoğan’ın iddiasında işaret ettiği yatırımları sabit sermaye yatırımları olarak kabul edersek, 2014’teki yatırım tutarı iddia edildiği düzeyde değildir. Yatırım tutarındaki artış oranı ise cari fiyatlar cinsinden iddia edilenden de fazla; 5 kat olmuş.
Ancak iddiadaki "bu yıl" vurgusu nedeniyle sabit sermaye yatırımları yerine toplam kamu yatırımlarını incelediğimiz zaman da yatırım miktarının iddia edilen seviyede olmadığını görüyoruz. 2002 ve 2018 yılları için hazırlanan yatırım programları incelendiğinde; etüt aşamasında olan, devam eden ve yeni projelerin toplam tutarı 2002’de 166 milyar lira tutarındayken 2018 tutarı 804 milyar liranın üzerine çıkmış. 2018 için yatırım tutarı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iddia ettiği miktarda olmamakla birlikte, 2002’den bu yana cari fiyatlarla yatırım tutarındaki artış oranı 3,84 kat civarında gerçekleşmiş.
Sonuç olarak Türkiye’deki kamu yatırımları ve sabit sermaye yatırımlarının miktarı iddia edilen düzeyde olmamakla birlikte, 2002’den bu yana gerçekleşen artış oranı iddia ile hemen hemen örtüşüyor.