Gelişmekte Olan Ülkelerin Petrol Üretimi ve Paralarının Dolara Karşı Değer Kaybı

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, 5 Mayıs 2020’de kişisel sosyal medya hesabından yapmış olduğu paylaşımda gelişmekte olan ülkelerin para birimlerine ve petrol üreten ülkelere dair şöyle bir iddiada bulundu; “Parası değer kaybeden gelişmekte olan ülkelerin tamamı petrol üretenler. Biz, petrol fiyatlarının düşmesinden avantaj sağladığımız halde paramız pul oluyor.” Paylan’ın bu iddiasını ele alırken hem günümüzde gelişmekte olan ülkeler başlığı altındaki ülkeleri ve para birimlerini, hem de bu ülkelerin en güncel petrol üretimlerini inceledik.

IMF raporlarında “gelişmekte olan ülkeler” başlığı altında 100’ü aşkın ülke paylaşıyor. Bu ülkelerden kamuoyu tarafından en çok bilinen ve küresel ölçüde de gelişmekte olan ülkeler olarak görülenlerin başında ise Arjantin, Brezilya, Hindistan, Rusya, Endonezya, Güney Afrika, Meksika ve Türkiye gibi ülkeler geliyor. Ayrıca bu ülkeler ekonomik büyüklükleri ile de gruplarındaki diğer ülkelerden daha iyi bir seviyede.

Gelişmekte olan bu ülkelerin dolara karşı 2020 performanslarını incelediğimizde, dünyadaki çoğu ülke gibi hepsinin değer kaybı yaşadığını söyleyebiliriz. Özellikle Ocak ve Şubat 2020 aylarında ülke para birimleri dolara karşı daha dengeli ve stabil şekilde ilerlerken COVID-19’un küresel yayılımı, ülkelerin uyguladıkları ekonomik destek politikaları ve alınan önlemler, FED’in uyguladığı para politikası ve petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş ile beraber ülke para birimleri de dolara karşı oldukça değer kaybetti. Brezilya Reali, Güney Afrika Randı ve Meksika Pesosu yıl başından bu yana dolara karşı %20’nin üzerinde değer kaybederken, Türk Lirası ise yaklaşık %17’lik bir değer kaybı yaşadı.

Gelişmekte Olan Ülkeler Petrol de Üretiyorlar mı?

Gelişmekte olan ülkelerin güncel petrol üretimlerine ise uluslararası Global Fire Power şirketinin 2019 yılına dair ülkelere göre petrol üretimi araştırmasıyla ulaştık. Buna göre Rusya günlük 10 milyon 580 bin varil petrol üreterek listenin başında yer alıyor. 2020 yılında dolara karşı değer kaybeden gelişmiş ülkelerden Meksika ve Brezilya’nın ise günlük petrol üretiminde diğer ülkelere daha iyi performans sergilediği ve genel listede 10. ve 12. sırada yer aldıkları görülüyor. Türkiye ise günlük ortalama 245 bin varillik petrol üretimi ile genel listede 32. sırada yer alıyor.

Sonuç olarak HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’ın iddia ettiği gibi Türkiye’nin eş değer sayılabileceği gelişmekte olan ülkelerin para birimleri 2020 yılında dolara karşı ciddi değer kaybetmiş. Bu ülkelerden çoğunun ise yıllık petrol üretimi Türkiye’den daha iyi seviyede ancak bu ülkelerin hepsini “petrol üreticisi” olarak sınıflandırmak doğru değil. Rusya, Brezilya ve Meksika petrol üretim performansı bakımından dünya listesinin başlarında yer alırken, Endonezya, Hindistan, Arjantin gibi ülkelerin petrol üretimleri oldukça sınırlı. Performansı Türkiye’den de kötü, hatta dünya sıralamasında da 80. gelen gelişmekte olan bir diğer ülke ise Güney Afrika.