Hane Halkı Borcunun Gelire Oranı Neredeyse Yüzde 50

CHP İzmir Milletvekili Özcan Purçu, TBMM Genel Kurulu’nda Türkiye’nin ekonomi verilerini değerlendirerek çeşitli tespitlerde bulundu. Asgari ücret, genç işsizliği ve hane halkı geliri gibi konulara dikkat çekmek isteyen Purçu, konuşmasında 2002 yılında aile gelirinin %4,7’si borçlara ayrılırken, günümüzde bu oranın %57 olduğunu iddia etti.

TÜİK’in tanımına göre “hane halkı kullanılabilir geliri; hane halkı fertlerinin çalıştıkları işlerden kazandıkları gelir, sermaye ve mülk (ücret, kâr, faiz, kira) geliri ile emekli maaşı, dul-yetim aylıkları ve yaşlılara yapılan ödemeler, karşılıksız burs vb. transfer gelirleri gibi parasal gelirleri ve ayni gelirleri içermektedir.” Hane halkı borçluluğu GSYİH, toplam finansal varlık gibi farklı kriterlere göre hesaplanabiliyor. Söz konusu aile gelir toplamı içerisindeki hane halkı borçluluğunun en önemli göstergelerinden biri de hane halkı borcunun harcanabilir gelire oranı. Özcan Purçu iddiasında bu hesaplama yöntemi üzerinden elde edilen verilere bir gönderme yaptığı için, biz de ölçümü bu şekilde gerçekleştirdik.

Hane halkı borcunun harcanabilir gelire oranının yıllar içerisinde nasıl bir değişim seyrettiğini görmek için, en güvenilir veriler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın hazırladığı “Finansal İstikrar Raporları”. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu ve TCMB’nin bu raporlarda yer alan istatistiklerini derleyerek, hane halkı borç oranlarını yıllara göre aşağıdaki şekilde görselleştirdik:

En güncel veriler TCMB’nin 2017 yılına ilişkin 2. çeyrek raporunda mevcut. Ancak, 2016 yılına ve en güncel döneme ait kesin sayılara raporda yer verilmemekle beraber sadece yıllık değişimler grafikler üzerinden karşılaştırılmış. Bu sebeple, geçtiğimiz senede ve günümüzdeki aile geliri içerisindeki borç oranının grafiği okuyarak sadece %46-48 bandında seyrettiğini, Purçu’nun iddia ettiği %57’lik orandan nispeten daha az olmakla beraber yine de karşılaştırmada esas alınan 2002 yılına göre çok yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

Ulaşılabilir kaynaklar incelendiğinde, 2002 yılında hane halkının toplam gelirinin ortalama %4,3’ünü borçlarına ayırdığı, bu oranın 2011 yılından beri ise yaklaşık %50 bandında olduğu görülüyor.  Şu an ise, Özcan Purçu’nun iddia ettiği kadar yüksek olmasa da, bir ailenin borcunun gelirinin neredeyse yarısına tekabül ettiği, ve 15 yıllık bir periyot içerisinde büyük artış yaşandığı bir durum söz konusu.