Dolar Yine Yükselişte

Dolar Yine Yükselişte

Doların değerinin yükselmesi ve bağlantılı olarak birçok para biriminin değerinin azalması, dünyanın olduğu kadar Türkiye’nin de gündeminde büyük oranda yer kaplıyor. Bir yandan iktidar ve Merkez Bankası arasında gerginliğe yol açan bu gelişmeler, aynı zamanda iktidar ve muhalefet kanatlarının da gündeminde yer alıyor. Muhalefetin, iktidarın performansını eleştirirken başvurduğu bu gelişmeler, iktidar milletvekilleri tarafından farklı bir şekilde yorumlanıyor. Doların özellikle dün ‘psikolojik sınır’ olarak adlandırılan 2.70 Türk lirasını aşmış olması konunun tekrar gündeme taşınmasına sebep oldu.

Dolar karşısında herkes kaybediyor, Türk lirası daha çok

Daha önce Şubat 2015’te analiz ettiğimiz Başbakan Davutoğlu, demecinde doların yükselişinin global bir trend olduğunu iddia etmişti. Benzer bir iddia bu sefer Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi tarafından dillendirildi. Kurdaki dalgalanmalar sebebiyle ekonomik kriz çıkarımı yapılamayacağını belirten Zeybekçi, avronun, sterlinin, kronun, frankın da dolar karşısında dalgalandığını, Türk lirasının da bu para birimleriyle aynı oranda dalgalandığını iddia etti.

Yukarıda belirttiğimiz gibi daha önce Şubat ayında analiz ettiğimiz Başbakan Davutoğlu analizinde, 11 Şubat 2015 itibariyle Türk lirasının yaşadığı değer kaybı açısından dünyada 6.sırada olduğunu göstermiştik. Şimdi benzer bir analizi Bakan Zeybekçi’nin iddiasında yer alan para birimleriyle ve daha geniş bir zaman diliminde gerçekleştireceğiz.

Doların değer kazanıyor olması görece olarak 1 senedir devam ediyor olsa da, son birkaç ayda daha gözle görünür hale geldi. Zeybekçi’nin iddiasına konu olan para birimlerinden sterlin (GBP), avro (EUR), kron (İsveç kronu SEK, Danimarka kronu DKK, Norveç kronu NOK), ve frank (İsviçre frankı CHF) ile Türk lirasının (TRY), dolar (USD) karşısındaki 1 yıllık  değer kayıplarını aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Görüldüğü üzere, Zeybekçi’nin konuşmasında adı geçen para birimlerinin hepsi son 1 senede değer kaybetmişler. Bu para birimleri ortalama yüzde 24’lük bir değer kaybıyla karşılaşmışlar. Türk lirasının yaşadığı yüzde 26.5’lik değer kaybı da bu açıdan genel trend ile uyumlu görünüyor.

Ancak dolardaki değer artışının daha da keskinleştiği son 1 aylık döneme baktığımızda tablo değişiyor.

Son 1 aylık grafiğe baktığımızda, Türk lirasının söz konusu para birimleri arasında en çok değer kaybeden para birimi olduğunu görüyoruz. Benzer bir şekilde Şubat 2015 için yaptığımız analizde de Türk lirasının 2 Şubat-11 Şubat 2015 arasında değer kaybı olarak dünyada 6.sırada olduğunu göstermiştik. Yani Türk lirası bahsi geçen para birimlerinden daha kötü bir durumda. Hatta, son 1 yılda değer kaybı yaşayan para birimlerinde kısmen de olsa toparlanma eğilimi olduğu görülüyor.

Ek bilgi olarak, her ne kadar doların yükselişi ile oluşan değer kaybı global ölçekte gözlemleniyor olsa da, Türk lirasının yaşadığı değer kaybının neden daha olumsuz olduğunu enflasyon oranlarına bakarak da anlayabiliriz. Bahsi geçen ülkelerin hiçbirinde Türkiye’deki kadar yüksek bir enflasyon yok. En son açıklanan rakamlara göre Türkiye’de enflasyon oranı %7.61. Bu da paranın değersizleşmesinin, neden Türkiye için olumsuz olduğunu gösteriyor. Ayrıca Türkiye’nin ithalat-ihracat dengesinde doların rolü düşünüldüğünde, değer kaybının taşıdığı risk daha görünür oluyor.

Sonuç olarak hemen hemen tüm para birimleri dolar karşısında değer kaybediyor ancak Türk lirasındaki değer kaybı daha hızlı ve keskin. Dolayısıyla Bakan Nihat Zeybekçi’nin iddiasında büyük oranda doğruluk payı yoktur.