Önlenemeyen Çocuk Gelinler Sorunu

Önlenemeyen Çocuk Gelinler Sorunu

CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, 5 Ocak 2015 tarihinde TBMM’de Türkiye’nin uluslararası kuruluşlarca değerlendirilen insan hakları karnesine değindi. Tanrıkulu konuşmasında Türkiye’de çocuk gelinler konusunda da açıklamalarda bulundu ve Türkiye’nin çocuk gelin sayısında dünya üçüncüsü olduğunu iddia etti.

UNICEF’e Göre Dünyadaki Her Dört Kız Çocuğundan Biri Çocuk Gelin Olmuş

Çocuk gelin konusu UNICEF’in hakkında kampanya yürüttüğü alanlarda bir tanesi. Çocuk gelinlere yönelik çalışmalarda farklı yaş aralıkları kullanılsa da, genel kabul gören yaş sınırı 18. Türkiye’de de yasal evlenme yaşı 18 ancak özel durumlarda ve aile izni ile 16 yaşındakilere de mahkeme aracılığıyla evlilik izni verilebiliyor. UNICEF’e göre dünyadaki her dört kız çocuğundan biri çocuk gelin olmuş.

Türkiye’de çocuk gelinlere dair farklı kuruluşların yürüttükleri kampanyalar mevcut ancak veri konusunda üzerinde anlaşılan bir çalışma yok. Hilal Özcebe ve Burcu Küçük Biçer’in yayınladıkları akademik makaleye göre Türkiye’deki çocuk gelinlerin oranı yüzde 28 ila 35 arasında. Çocuk gelinlerin sayısı konusundaki veriler ise daha dalgalı bir grafik izliyor. Örneğin BM Nüfus Fonu Türkiye Temsilcisi Dr. Zahidul Huque’nin DHA’ya verdiği demece göre gelişmekte olan ülkelerde her üç kız çocuğundan biri erken yaşta evlendiriliyor. Dr. Huque açıklamasında Türkiye’de 181 bin 36 çocuk gelin bulunduğu bilgisini paylaşmış. Ancak TÜİK’in sağladığı veriler bu rakamlardan oldukça farklı. TÜİK’in 2012 yılında yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de çocuk gelin oranı yüzde 6.7, sayısı ise 40 bin 428. Bu noktada belirtmek isteriz ki, TÜİK’in çocuk gelinlere ilişkin veriler, reşit olmayan kız çocuklarının evlenmesi için mahkemelere yapılan başvurular ve bu şekilde gerçekleşen resmi evlilikler aracılığıyla derleniyor. Bu konuda yapılan çalışmalarda altı çizilen asıl sorun ise bölgesel farklılıklar, değişen gelenekler ve bireylerin çocuk gelinlere ilişkin bilgi paylaşma isteksizliklerinin kesin verilere ulaşmakta yarattığı zorluk. Dolayısıyla bu çok farklı iki verinin de Türkiye’deki çocuk gelinlerin sayısına ilişkin kesin bir bilgi sağladığını söyleyemiyoruz.

Ancak, bu iki sayıyı göz önünde bulundurarak dünya geneline bakmak ve Türkiye’nin durumunu değerlendirmek mümkün. Dünyada çocuk yaşta evliliklerin önüne geçilmesi için kampanya yürüten kuruluşlardan bir tanesi olan Girls Not Brides adlı sivil toplum örgütünün, dünyada 20-24 yaş aralığında olup, 15 yaşından önce evlendirilen kadınların sayısı hakkında hazırladığı tablo aşağıda görülebilir (sayılar bin cinsindedir).

Tablodan da görüleceği üzere Türkiye’ye dair önerilen her iki sayı da, Türkiye’yi ilk üçe, hatta ilk 10’a yerleştirmiyor. Ancak Girls Not Bride kuruluşunun raporunda, Türkiye ile ilgili kısımda, çocuk evlilik oranının % 28 ile % 41 arasında değiştiğinden de söz edilmesi dikkat çekicidir. Bu sebeple, her ne kadar verilerde farklılıklar dahi olsa, Türkiye bu konuda dünya üçüncüsü değildir.

Sonuç olarak Sezgin Tanrıkulu’nun iddiasında doğruluk payı yoktur.