Hanehalkı Borçlanması Ne Anlama Geliyor?

Hanehalkı Borçlanması Ne Anlama Geliyor?

Son haftalarda Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında hızla değer kaybetmesinin de etkisiyle, özellikle muhalefet partisi milletvekilleri ekonomik göstergeleri yorumlamaya yönelik demeçlerini arttırdı. Öne çıkarılan konulardan birisi döviz kurundaki artışın da etkisiyle, borçlanma yükünün ağırlaşması ile ilgili oluyor. MHP Sakarya Miletvekili Münir Kutluata da, 12 Mart 2015’de TBMM’de düzenlediği basın toplantısında hanehalkı borçlanmasındaki artış konusunu gündeme getirdi. Analize geçmeden önce belirtmek isteriz ki, Meclis Haber internet sitesinde yer alan haliyle aktardığımız, “Hanehalkı borçlanması 60 katına çıkmıştır” demeciyle Kutluata’nın tam olarak neyi kastettiği tarafımızca tam olarak anlaşılmamakla birlikte, birkaç ihtimal doğrultusunda değerlendirme mümkün olabilir.

Hanehalkı Borcunun Harcanabilir Gelire Oranı

Kutluata’nın iddiasını doğrulamaya en yakın olasılık hanehalkı borcunun, harcanabilir gelire oranında karşımıza çıkıyor. TÜİK’in tanımına göre “hanehalkı kullanılabilir geliri; hanehalkı fertlerinin çalıştıkları işlerden kazandıkları gelir, sermaye ve mülk (ücret, kâr, faiz, kira) geliri ile emekli maaşı, dul-yetim aylıkları ve yaşlılara yapılan ödemeler, karşılıksız burs vb. transfer gelirleri gibi parasal gelirleri ve ayni gelirleri içermektedir”. BDDK ve TCMB verilerine göre 2002-2013 yılları arasındaki dörder yıllık yüzdeler tabloda gösterilmektedir:

Görüldüğü gibi edinebildiğimiz en yakın tarihli resmi rakamlara göre hanehalkı borcunun, hanehalkı harcanabilir gelirine oranı 2013’de yüzde 53’ ulaşmıştır. 2002’den bu yana gerçekleşen artış oranı göz önüne alındığında bu rakamın 2015’de yüzde 60’a ulaşması çok muhtemeldir.

Hanehalkı Borcunun Toplam Finansal Varlıklarına Oranı

Kutluata’nın demecini yorumlamaya müsait bir diğer yöntem ise hanehalkı borçları ile hanehalkı finansal varlıkları arasında bir karşılaştırma olabilir. BDDK’nın tanımlamasıyla hanehalkı finansal varlıkları, “tasarruf mevduatı, katılma

fonu, cari hesap, kamu borçlanma kağıtları, hisse senedi ve bireysel emeklilik

birikimlerinden oluşan varlıkların toplam değeri” olarak ele alınmaktadır. TCMB verilerine göre 2009-2013 arasındaki hanehalkı borcu- hanehalkı toplam finansal varlıklar artış oranı şu şekildedir:

Tabloya göre toplam finansal varlıklara göre bir değerlendirme yapıldığında, 2013’de yüzde 48 olan hanehalkı borç oranının 2015’de yüzde 60 seviyesine yaklaşması olası görünmektedir.

2002-2013 Arasındaki Hanehalkı Borç Yükünün TL Cinsinden Artışı

Son olarak hanehalkının Türk Lirası cinsinden borç tutarının 2002’den, 2013’e kadarki artışına baktığımızda yüzde 10 bin 440 katlık muazzam bir oranla karşılaşıyoruz. Bu artış katı Kutluata’nın iddiasındaki 60 kat ifadesinin de çok çok üstündedir:

Sonuç olarak analizimizde kullandığımız tüm olasılıklara göre MHP Sakarya Milletvekili Münir Kutluata’nın iddiasında büyük oranda doğruluk payı vardır.