Basın Özgürlüğü Bulunamıyor

Basın Özgürlüğü Bulunamıyor

CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, 19 Mart 2015’de TBMM’de yaptığı konuşmada Türkiye’de basın özgürlüğünün olmadığını ve bu durumun da uluslararası kuruluşlar tarafından tespit edilebilir olduğunu iddia etmiştir.

Hamzaçebi’nin demeci gayet açık ve anlaşılırdır. Demecin doğruluk payı analizini yapmak için belli başlı uluslararası basın özgürlüğü raporlarından faydalanacağız.

Kısmen Özgür’den Özgür Olmayana Doğru

Kendilerini dünya çapında ifade özgürlüğü ihlallerinin takibini yapan bağımsız bir izleme kuruluşu olarak niteleyen Freedom House, her sene düzenli olarak ‘Basın Özgürlüğü Değerlendirme Raporu’ yayınlamaktadır. 2014 tarihli 197 ülkeyi inceleyen son rapor, her ülke için medya-hukuk ilişkisi, medya üzerindeki siyaset baskısı ve bilgiye erişimi etkileyen ekonomik etmenleri değerlendirmektedir. Bu kategorilerde ayrı ayrı derecelendirme yapan rapor 0-100 skalasında, 0-30 arası puan alan ülkelerde özgür, 31-60 arası ülkelerde kısmen özgür, 61-100 puan arası alan ülkelerde ise özgür olmayan medya olduğu çıkarımında bulunmaktadır. Freedom House’un Türkiye için son 20 yılda verdiği değerlendirme puanları şu şekildedir:

Tabloda görüldüğü gibi Freedom House değerlendirmesine göre, 2000 senesinden beri kısmen basın özgürlüğü olan ülkelerin arasında olan Türkiye, 2014’de basın özgürlüğünün olmadığı ülkeler arasına katılmıştır.

Sınır Tanımayan Gazetecilere Göre Türkiye’de Basın Özgürlüğünün Sınırları

Küresel düzeyde basın özgürlüğü takibi yapan ve bunu düzenli olarak yayınlayan diğer bir önemli oluşum ise; Sınır Tanımayan Gazeteciler’dir (Reporters Without Borders). Raporun hazırlanma sürecinde metodoloji adına ağırlıklı olarak anket yöntemi benimsenmektedir. 2014 tarihli ‘Basın Özgürlüğü Endeksi Raporu’nda Türkiye için dünyadaki en büyük gazeteci hapishanesi benzetmesi yapılmış. Özellikle Gezi Parkı olayları sonrası yaşanan ihlallere dikkat çeken rapor, bu süreçte artan oto sansür vakalarına ve siyaset yapma diline giderek hâkim olan popülist söylemi ön plana çıkarmaktadır. Toplam 180 ülkeyi değerlendirmeye alan raporda, Türkiye 2013’de olduğu gibi, 2014’de de son derece kötü bir performansla 154. sırada yer almaktadır.

Türkiye’de basın özgürlüğünü değerlendiren diğer bir önemli kaynaksa AB İlerleme Raporlarıdır. 2014 tarihli AB İlerleme Raporunda internet özgürlüğü de dahil olma üzere, basın özgürlüğünün mevzuatta yapılan değişikliklerle kısıtlandığından bahsedilmektedir. Medya sektöründeki mülkiyet yapısı, medya sahiplerinin ve gazetecilerin oto sansür uygulamaları ve gazetecilerin işten çıkarma vakalarındaki artış gibi sebepler Rapor tarafından kaygı verici olarak değerlendirilmektedir.

İncelediğimiz üç rapor neticesinde Türkiye’de özgür bir basın vardır değerlendirmesi yapmanın son derece olasılık dışı olduğu sonucuna varıyoruz. Sonuç olarak CHP grup Başkanvekili Ahmet Hamzaçebi’nin iddiasında kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır.