GSYİH Sıralamasında Geriliyor muyuz?

GSYİH Sıralamasında Geriliyor muyuz?

Türkiye son 9 yılda kişi başına düşen milli gelir sıralamasında iki sıra yükseldi

CHP Ankara Milletvekili Gökhan Günaydın, bir grup MHP’li milletvekilinin Cumhurbaşkanı tarafından faizlerin indirilmesi konusunda yapılmış olan beyanların ve Merkez Bankasıyla ilgili açıklamalarının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin tespit edilmesi hakkında verdiği genel görüşme önergesinin lehine yaptığı konuşmada, Türkiye’nin kişi başına düşen gelir sıralamasında 2005’te 56. iken, bugün 64.’lüğe düştüğünü iddia etmiştir.

International Monetary Fund (IMF) verilerinde üç farklı kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla hesaplaması yapılmaktadır. Bunlardan ilki, basit olarak ülkenin toplam GSYİH’sinin ülke nüfusuna bölünmesiyle elde edilir. Bu hesaplamada Türkiye’nin kişi başına düşen GSYİH’si 2005’te 7040 $ iken 2014 itibariyle 10518 $’a gelmiştir. Aynı hesaplamada kişi başına düşen milli gelir TL cinsinden 2005’te 9464 TL, 2014’te ise 22839 TL’dir.

İkinci hesaplamada belli bir baz yılındaki fiyatlar, hesaplamanın yapıldığı sabit fiyatlarda GSYİH’nin toplam nüfusa bölünmesiyle elde edilir. Bu miktar, ülkenin para cinsi üzerinden yapılır ve bu nedenle ülkeler arası sıralama için kullanılmaz. Türkiye için bu rakam 2005 yılında 1319 TL iken 2014’te 1630 TL’dir.

Ülkeler arası sıralama yapılmak istendiğinde bu göstergelerde iki sorun vardır:

1-) Bu göstergeler ülke içi mal ve hizmetlerin fiyatlarının farklılaşmasından oluşan farklı yaşam maliyetlerini göz ardı eder.

2-) Doların ülkelerin para birimlerine göre durumuyla yıldan yıla değişiklik gösterebilirler.

Bu iki sorunu aşmak için satın alma gücü paritesi yöntemi geliştirilmiştir. Satın alma gücü paritesi mal ve hizmet fiyatlarında ülkeler arası farklılıları ortadan kaldırarak farklı ulusal para birimlerinin farklı satın alma güçlerini eşitleme amacı taşıyan bir kur çevirici orandır. Bu oranı hesaplamak için bir mal ve hizmet sepeti belirlenir ve bu sepetin fiyatı üzerinden kur farklılıkları standardize edilir. Belirlenen mal ve hizmet sepetinin öneminin ülkelerin tüketim alışkanlıklarına göre farklılaşması, enflasyon etkisi gibi birçok sorun bu göstergenin güvenilirliğini olumsuz etkileyen faktörlerdir. Fakat mevcut kişi başına düşen GSYH hesaplamaları arasında en sağlıklı olan gösterge satın alma gücü paritesi baz alınarak yapılan göstergedir.

Bu göstergede Türkiye 2005 yılında 13417 $ ile 63. sırada iken 2014’te 19556 $ ile 61. sıraya çıkmıştır.

Genel değerlendirmede, Günaydın’ın iddiası kişi başına düşen milli gelirin nominal hesaplamasına göre geçerli bir iddiadır (IMF’nin sıralaması içine uluslararası arenada ülke olarak kabul edilmeyen yapılar da dahildir). Fakat kullanılan göstergeden daha sağlıklı bir göstergenin varlığı ve bu göstergedeki değişimin, Günaydın’ın iddiasıyla çelişmesi nedeniyle CHP Ankara Milletvekili Gökhan Günaydın’ın iddiasında kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır.