İbrahim Ayhan HDP Şanlıurfa Milletvekili

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır.

17 Aralık 2014 tarihinde T.B.M.M. 'de söylendi.
Okuma Süresi    7 Dakika
Konu : Eğitim
Koray
KORAY KAPLICA
Yayın Tarihi: 17 Aralık 2014 Son Güncelleme: 1 Ocak 1970

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır.

HDP Şanlıurfa milletvekili İbrahim Ayhan, TBMM’de bütçe görüşmeleri sırasında yaptığı konuşmada eğitim bütçesi hakkında birçok önemli iddiada bulundu.

Bu analizde Ayhan’ın konuşmalarından parçalar alıp iddiaların geçerlilik kontrolünü yapacağız. 

 En Fazla Bütçe Ayrılan 3. Bakanlık: Eğitim Bakanlığı

“Eğitim bütçesinin arttığı, aslan payını aldığı yönündeki iktidar sözcülerinin söylemlerinin ise istatistiksel yalanlardan ibaret olduğu ortadadır. Kamuda çalışan toplam personel sayısının yarısına yakınının Eğitim Bakanlığında görevli olduğu düşünüldüğünde, neden bütçeden en fazla pay ayrılan bakanlıklardan birinin Eğitim Bakanlığı olduğu da görülecektir. 17 milyon öğrenci ve 100 bine yaklaşan kurum sayısı da hesaba katıldığında hâlihazırda eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır. Bu nedenle Eğitim Bakanlığının bütçesinin nominal büyüklüğünün tek başına bir anlamı bulunmamaktadır. Asıl bakılması gereken göstergeler, eğitim bütçesinin millî gelire oranı, öğrenci başına yapılan ortalama harcama, yatırımlara ayrılan pay ve halkın cebinden çıkan eğitim harcamalarıdır.”

Tablodan da görüleceği gibi 2014 yılı bütçe verilerine göre en fazla bütçe ayrılan üçüncü kurum yaklaşık 55,7 milyar TL’lik bütçesi ile Milli Eğitim Bakanlığı’dır. Ayhan’ın MEB’e ayrılan fazla bütçe ile ilgili ilk argümanı personel sayısının diğer tüm kurumlardan fazla olması üzerinde kurulu. Devlet Personel Başkanlığı verilerine göre yaklaşık 2,2 milyon devlet personelinin 821 bini eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfında yer almaktadır. Hizmet sınıfları arasında açık ara en fazla memuru barındıran hizmet sınıfı eğitim ve öğretim hizmetleridir. Veriler Ayhan’ın iddiasını doğrulamaktadır. 

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır. 1

Ayhan’ın Eğitim bütçesinin yaklaşık % 90’ının zorunlu harcamalardan oluştuğu yönündeki iddiası için de Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2014 yılı bütçe kalemlerine baktık. Tabloda Bakanlığın yatırım ödeneğini gösteren kalem sermaye gideri kalemidir, ki bu kalemin de genel bütçedeki payı % 9,3’tür. Diğer kalemler “zorunlu harcamalar” tanımına girebilecek alt kalemler barındırmaktadır. Ayhan’ın iddiasında doğruluk payı vardır.

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır. 2

“Sayın Bakan, 2015 eğitim bütçesinin millî gelire oranı yüzde 3,24'tür. Bu rakam bir önceki yılla aynı orandadır, bir artış aslında söz konusu değildir. Bu rakam, OECD ülkelerinin çok gerisinde kalan bir orandır. OECD ülkelerinde eğitim bütçesinin millî gelir içerisindeki payı ortalama olarak yüzde 6 civarındadır. Neredeyse eğitime sizin Bakanlığınızın ayırmış olduğu payın 2 katıdır.”

Ayhan’ın eğitim bütçesinin milli gelire oranının aslında artmadığına dair iddiasına kanıt bulamadık. 2015 Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinin, IMF’nin 2014 sonu için tahmin ettiği GSYİH’e oranı yaklaşık % 3,5 civarıdır. Toplam eğitim bütçesinin payı ise yaklaşık % 4,5 civarıdır (toplam eğitim bütçesinde MEB yanı sıra YÖK ve üniversite bütçeleri de dahildir). Bu rakamlar da geçen yılki % 3,24’lük orandan az da olsa bir artış yaşandığını gösteriyor. Bunun dışında, Ayhan karşılaştırmalarda toplam eğitim bütçesi ve bakanlık bütçesini dönüşümlü olarak kullanması hatalı sonuçlara yönlendirebilir. OECD örneğinde de buna benzer bir durum geçerli. OECD ortalaması olan % 6,1 kamunun tüm eğitim harcamalarının GSYİH’e oranıdır. Türkiye’nin aynı kategorideki oranı 2014 için % 4,2 civarındadır.

“Yine, Türkiye'de 2015 eğitim bütçesine göre, öğrenci başına ortalama bütçe -yükseköğretim de dâhil- yaklaşık 3 bin 600 TL'dir. OECD ülkelerinde ise bu rakam ortalama olarak 8.500 dolardır. Türkiye, OECD ülkeleri içerisinde öğrenci başına en az kaynak ayıran ülkedir.”

2015 toplam eğitim bütçesi yaklaşık 80,4 milyar TL, öğrenci sayısı da toplamda 21 milyon civarındadır. Bu rakamlarla öğrenci başına düşen eğitim bütçesi yaklaşık 3800 TL olarak hesaplanmaktadır. OECD’nin eğitim göstergeleri ile ilgili 2014’te yayınladığı rapor 2011 verilerini içermektedir. Bu rapora göre, Türkiye OECD ülkeleri içerisinde öğrenci başına 3240 $ ile eğitime en az kaynak ayıran ülkedir. OECD ortalaması 9400 $’dır.

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır. 3

“Diğer taraftan, eğitimin niteliği açısından eğitim bütçesinde en önemli kalemi oluşturan yatırımlara ayrılması gereken payın da 2002 yılıyla kıyasladığımızda ciddi bir düşüş yaşadığı görülmektedir. Yatırımlara ayrılan pay 2002 yılında yüzde 17 iken, 2014 yılı itibarıyla bu oran yarı yarıya azaltılarak yüzde 9'a düşürülmüştür.”

MEB bütçesinde yatırıma ayrılan pay 1997’den beri bir düşüş eğilimi içindedir. 1998 – 2002 yılları arasında bütçenin ortalama % 21’i yatırıma ayrılırken 2003 – 2014 döneminde bu oran % 7,8’e düşmüştür.

Eğitim bütçesinin yaklaşık yüzde 90'ını zorunlu harcamalar oluşturmaktadır. 4

HDP Şanlıurfa milletvekili İbrahim Ayhan’ın iddialarının çoğu doğru olmakla birlikte istatistiki verilerde bir takım uyumsuzluklar bulunmaktadır.

Genel değerlendirmede, Ayhan’ın iddiasında kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır. 

Sonuç olarak;

Şanlıurfa Milletvekili İbrahim Ayhan'ın İddiasında Büyük Oranda Doğruluk Payı Vardır.

Bu iddia kontrolüne dair itirazlarınız varsa bize ulaşabilirsiniz.
Yayın Tarihi:   17 Aralık 2014 Son Güncelleme:   1 Ocak 1970