Türkiye, benzin fiyatlarında Rusya, Belarus ve Moldova’nın arkasından Avrupa’da en ucuz benzinin satıldığı ülke… elektrik fiyatında en düşük 3. ülkeyiz
Benzin ve Elektrik Fiyatları Ne Durumda?
Enerji Tüketici Zirvesi’nde konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez Türkiye’deki enerji fiyatlarına ilişkin değerlendirmede bulundu. Türkiye’deki enerji ve akaryakıt fiyatlarının düzeyini Avrupa ülkeleriyle karşılaştıran Dönmez, Türkiye'nin benzin fiyatlarında Rusya, Belarus ve Moldova’nın arkasından Avrupa’da en ucuz benzinin satıldığı ülke olduğunu, elektrik fiyatları açısından da Avrupa’da en düşük fiyata sahip üçüncü ülke konumunda olduğunu iddia etti.
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), ülkelerin konut ve konut dışı yerlerde kullanılan elektrik fiyatlarına ilişkin veriler sunuyor. Aynı istatistiklerde ayrıca fiyatların vergisiz ve vergili olarak fiyat değişimleri de gözlemlenebiliyor. İddiada tüketici fiyatlarına özgü bir vurgu yapılmadığı için katma değer vergilerinin eklenmediği ham elektrik fiyatlarını baz almamız gerekiyor. Son olarak 2018 yılının ilk 6 ayına ilişkin sayıların açıklandığı veritabanını kullanarak ülkeleri konutlarda kullanılan elektriğin Euro döviz cinsinden fiyatlarını sıraladığımızda, Türkiye’nin verisi mevcut 38 ülke içerisinde 33. Sırada yer aldığını görüyoruz. Türkiye Euro cinsinden bakıldığında en ucuz elektrik fiyatına sahip ülkelerden ancak sıralamada Bakan Fatih Dönmez’in iddiasında işaret ettiği gibi üçüncü sırada yer almıyor.
Sanayi üretimdeki elektrik kullanımını kapsayan “konut dışı” elektrik fiyatlarına baktığımızda da, 2018’in ilk 6 ayında Türkiye, 100 Kw/h birim elektrik fiyatının en düşük olduğu 2. ülke konumunda.
Ancak ülkelerdeki farklı kurlar ve Türk Lirası’nda özellikle son yıllarda yaşanan değer kaybı göz önünde bulundurulduğunda Euro baz alınarak tek bir kur üzerinden yapılan fiyat karşılaştırması sağlıklı sonuçlar vermiyor. Çünkü bu yöntemle yerel para birimleri direkt olarak Euro’ya çevriliyor ve çıkan sonuç üzerinden bir sıralama yapılıyor. Büyük oranda TL’nin Euro karşısındaki değer kaybından kaynaklı olarak da Türkiye bu tablolarda en ucuz fiyatların görüldüğü ülkeler arasında yer alıyor. Bu sebeple, bu sorunun ortadan kaldırılması ve ülkelerin para birimleri arasındaki kur farklarını minimize etmek için kullanılan “satın alma gücü paritesi”nin de değerlendirilmesi gerekiyor.
Yukarıdaki sıralamalar bu sefer satın alma gücü paritesi ile yapıldığında ise çok farklı bir tabloyla karşılaşıyoruz. Çünkü kur farkını ortadan kaldırdığımızda ve TL’nin satın alma gücünü hesaba kattığımızda Türkiye’nin 2018 ilk altı ayında hem konutta hem de konut dışı yerlerde kullanılan elektriğin en pahalı olduğu ülkelerden biri olduğu anlaşılıyor. Türkiye, Avrupa ülkeleri içerisinde konutlarda kullanılan elektrik fiyatları açısından en pahalı 4., konut dışında kullanılan elektrik fiyatlar açısından da 5. ülke.
Peki Benzinde Durum Nasıl?
Globalpetrolprices.com adlı kuruluşun Avrupa ülkelerinin ABD Doları cinsinden güncel litre benzin fiyatlarını derlediği 15 Ekim 2018 tarihli tabloya göre, Türkiye litre benzin fiyatının en düşük olduğu 5. Avrupa ülkesi olmuş.
Ancak benzin fiyatlarını ülkeler arası değerlendirirken de yine sadece belirli bir kur üzerinden karşılaştırma yapılması yeterli kalmıyor. Kamuya açık uluslararası istatistiklerde, satın alma gücü paritesi bakımından benzin fiyatlarının karşılaştırıldığı bir değerlendirme yok. Ancak, Bloomberg’ün “depoyu doldurmanın gerçek bedeli” adında ülkelerdeki ortalama kazançları ve kazancın ne kadarının benzine harcandığına dair verileri de içerdiği bir çalışması bulunuyor. Çalışmaya göre Türkiye, günlük kazanç içerisinde benzine harcanan oran bakımından en kötü ülkelerden biri. Üstelik Türkiye, benzinden alınan verginin en yüksek olduğu ülkelerden biri olarak nitelendiriliyor. Çalışmanın günlük ortalama kazancı 26,19 ABD Doları olarak belirttiği Türkiye’de, bir litre benzinin alınabilmesi için günlük kazancın %5,19’una ihtiyaç duyuluyor ve bu oranla Türkiye 61 ülke arasında benzin satın alınabilirliği açısından 52. sırada yer alıyor.