Tüketici Güven Endeksi Ne Durumda?

CHP Tekirdağ Milletvekili ve CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, 22 Nisan 2019 tarihinde sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Türkiye’de tüketici güveninin tarihi dip seviyede olduğunu iddia etti.

Tüketici Güven Endeksi Nedir?

Tüketici güven endeksi, hane halklarının genel ekonomik durum ve gelecekteki kişisel ve genel finansal beklentilerini yansıtan bir göstergedir. Bu gösterge aynı zamanda tüketicilerin para biriktirme ve harcama eğilimlerini tahminde de kullanılmaktadır. Tüketicilere hanenin maddi durum beklentisi, genel ekonomik durum, genel işsiz sayısı beklentisi ve tasarruf etme ihtimaline ilişkin sorular sorularak oluşturulur. Tüketiciler 15 yaş üstü çalışan nüfus arasından rastgele seçilmekte ve toplam puanlar 0-200 arasında değerlendirilmektedir. Buna göre 100’ün üzerindeki değerler tüketicilerin gelecekteki ekonomik gelişmelere ilişkin iyimser tutumda olduğunu ve para biriktirmek yerine harcama eğilimde olduklarını sinyal eder. Tam tersi şekilde 100’ün altındaki değerler ise tüketicilerin gelecekteki ekonomik beklentilerin kötümser yönde olduğuna ve para biriktirme eğiliminde olduklarına işaret eder.

Türkiye’deki Durum

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2004’ten itibaren yayınlamakta olduğu verilere göre, mevsimlerden arındırılmış tüketici güven endeksi tablosu aşağıda görülmektedir. Grafiğe göre, 2008’de yaşanan ekonomik kriz sonrası 2009 ila 2012 yılları arası kayda değer bir yükseliş trendi dışında, 2004 senesinden itibaren genel bir düşüş eğilimi söz konusu. Bununla birlikte endeks puanı Nisan 2020’de 54,9 olarak en düşük seviyede açıklandı. Bunun sebepleri arasında, dünyada birçok ülkeyi ekonomik olarak oldukça etkilemiş COVID-19 salgını gösterilebilir. Salgın süresince işten çıkarmalar, karantina ve tecrit uygulamaları ve ücretsiz izin uygulamaları hane halklarının geleceğe yönelik beklentilerini kötü etkilerken, gelecekteki belirsizlik harcamalarını ertelemelerine sebep oluyor olabilir.

2004-2020 yılları arasında 54,9’dan daha düşük bir değer gözlenmemekle birlikte, bundan sonraki en küçük değer 55,3 puan ile 2019 Mayıs ayında kaydedilmişti. Ağustos 2018’de ise döviz kurlarında yaşanan artışla beraberinde makroekonomik göstergelerde yaşanan negatif performansı getirmiş, tüketici güvenine de etki etmiş ve bu sebeple endeks puanlarında oldukça düşüş gözlemlenmişti. En düşük 3. endeks puanı ise o dönem yaşanan küresel krizin ardından 55,7 ile Kasım 2008’e ait.

Sonuç olarak, Faik Öztrak’ın iddia ettiği gibi Türkiye’deki tüketici güveni 54,9’luk endeks puanı ile, TÜİK tarafından tüketici güven endeksinin açıklanmaya başlandığı yıl olan 2004’ten bu yana açıklanan en düşük seviyede.