TÜİK Revizyonu Neye Göre Yapıldı?

TÜİK Revizyonu Neye Göre Yapıldı?

Geçtiğimiz haftalarda TÜİK ulusal hesaplara dair verilerin oluşturulmasında kullanılan yöntemde revizyona gidildiğini açıkladı. Bu açıklama dahilinde, kamuoyu ile paylaşılan milli gelirin de yeni hesaplamayla beraber arttığı dikkat çekti. Konu ile ilgili ekonomistler ve gazetecilerin yanı sıra siyasetçilerin de çeşitli açıklamaları söz konusu oldu. Geçtiğimiz hafta TBMM Genel Kurulu’nda da MHP’nin söz konusu revizyonun araştırılmasına dair sunduğu önerge üzerine söz alan AK Parti Eskişehir Milletvekili Emine Nur Günay, uluslar hesaplar sistemlerinde bu tarz ana revizyonların tüm dünyada 5 ila 7 yılda bir yapıldığını iddia etti. Bu revizyonların sebebinin ise değişen ekonomik ve sosyal koşullar olduğunu belirten Günay, revizyonun BM Ulusal Hesaplar Sistemi ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne göre yapıldığını belirtti.

Uluslar Hesaplar Nedir? Nasıl Değişir?

Ulusal hesaplar bizim de Doğruluk Payı analizlerinde sıklıkla kullandığımız, gayrisafi yurt içi hasıla verilerini de içeren, ulusal bir ekonomiye dair temel verileri derleyen bir hesap sistemidir. Her ülkenin bir ulusal hesaplar sistemi mevcuttur. Hatta bir ülkeler topluluğu olarak AB’nin ve BM’nin de böylesi sistemleri bulunmaktadır. Bu hesap sistemlerinde kullanılan kavramlar, tanımlamalar, sınıflandırmalar ve muhasebe kuralları uluslararası ölçekte kabul görmüştür. Böylelikle ekonomik göstergelere dair verilerin karşılaştırılabilir olması da sağlanmıştır.

BM İstatistik Komisyonu, 2008 yılında ulusal hesaplar alanında standartları belirleyen rehberi yayınlamıştı (2008 SNA). Bu rehberin önceki versiyonu 1993 yılında yayınlanmıştı. 2008 yılında güncellenen bu rehber ile birlikte, ülkeler de birbiri ardına kendi ulusal hesaplarını bu yenilenen standartlara göre düzenlemeye başladılar. Bu bağlamda, AB çapında ulusal hesaplara dair standardizasyon sağlayan Avrupa Hesaplar Sistemi de güncellenmiştir. Böylelikle en son 1995 yılında yayınlanan Avrupa Hesaplar Sistemi, 2010 itibariyle 2008 SNA’ya referansla değiştirilmiş ve ESA 2010 adıyla yayınlanmıştır.

OECD’nin veri güncellemeleri ile ilgili yayınladığı bilgi notuna göre ülkelerin bu tarz ana güncellemeleri her 5 ila 7 yılda bir, kimi zaman ise 10 yılda bir yapmaları söz konusudur. Ekonomik göstergeleri etkileyebilecek tüm girdilerle ilgili verilerin belirli zaman aralıkları ile toplandığı düşünülürse, bu tarz güncellemelerin neden her sene yapılamayacağı anlaşılabilir.

TÜİK Revizyonları ve Çeşitli Eleştiriler

Değişen uluslararası standartlar bağlamında TÜİK de ulusal hesaplama yöntemlerini değiştirmektedir. Bundan önceki milli gelir revizyonu 1998 yılında yapılmıştı. Aralık 2016’da duyurulan revizyonun da gerekçesi BM Ulusal Hesaplar Sistemi ve Avrupa Hesaplar Sistemi olarak belirtilmiştir. Değişen hesaplama yöntemiyle beraber 2015 yılı için gayri safi yurtiçi hasılanın 2.338 milyar TL’ye, kişi başına düşen gelirin de yıllık 11.014 USD’ye yükselmesi söz konusu olmuştu. Ayrıca 2012-2015 yılları arasındaki gayri safi yurtiçi hasıla artışı da ortalama olarak %6,1’e yükseldi. Kimi yorumcular bu değişikliğin verilerle oynamak anlamına geldiğini ve göz boyama amacıyla yapıldığını iddia ederken, tanınmış ekonomistler ise yöntemsel sorunlara dikkat çektiler. Mahfi Eğilmez’e göre 2008 krizinin etkilerinin sürmekte olduğu 2009 yılının hesaplamalar açısından baz yıl seçilmesi doğru değil. Eğilmez ayrıca, hesaplamalarda değişiklik yapılsa da 2016’ya dair verilerin eski sisteme göre de sunulması gerektiğini aktarıyor. Seyfettin Gürsel ise yeni hesaplar çerçevesinde yoksullukta iyileşmenin geçen sene durmuş olmasını sorgulamakta.

TÜİK’in ulusal hesaplarda yaptığı yenilemenin dünya standartlarına uyum sağlamak amacıyla yapıldığı görülüyor. Her ne kadar SNA ve ESA için revizyonların 15 senede bir yapıldığı görülse de ülkelerin uluslararası standartlara uyum sağlama yükümlülükleri haricinde, kendi ihtiyaçlarına göre belirli aralıklarla revizyon yapabilmeleri mümkündür. OECD’nin bilgi notuna göre de bu revizyonlar genelde 5 ila 7 yılda bir yapılmaktadır.

Sonuç olarak AK Parti Eskişehir Milletvekili Emine Nur Günay’ın iddiasında doğruluk payı vardır.