Nüfusa Oranla Üniversite Sayımız Yeterli mi?

Türkiye’de üniversite sayılarının azlığına dikkat çekmek isteyen MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 17 Ekim tarihli TBMM Grup Konuşmasında parti temsilcileri önemli istatistikler paylaştı. Konuşmasında, Türkiye’de 1 milyon kişiye düşen üniversite sayısının 2,2 olduğunu belirterek bu oranı ABD, Danimarka, Malezya, Polonya, İsviçre ve Norveç ile karşılaştıran Bahçeli, bahsi geçen ülkelerde aynı sayının 10’u geçtiğini iddia etti.

İddianın analizinde birincil olarak ülkemize ilişkin nüfus ve üniversite sayısını ele aldık. Türkiye’de 2017 yılı itibariyle faaliyet gösteren 184 adet yükseköğretim kurumu bulunuyor. Güncel kayıtlı nüfus da TÜİK’e göre 79 milyon 814 bin 871 kişi. Bahçeli’nin iddia ettiği üzere ülkemizde 1 milyon kişi başına düşen üniversite oranının anlaşılabilmesi için gerekli hesaplamalar yapıldığında sayının 2,3 olduğunu görüyoruz. Yani burada iddiada geçen sayı neredeyse verilerle birebir örtüşüyor.

Diğer Ülkelerde Durum Nasıl?

İkinci aşamada ise tek tek referans verilen 6 ülkenin kendi resmi kaynaklarında yer alan yükseköğretim veri tabanlarına baktık. Devlet Bahçeli’nin iddiasında karşılaştırma yaptığı diğer ülkelerdeki yükseköğretim kurumu sayısına erişimde sorun teşkil eden bazı durumlar da mevcut. Örneğin, Avrupa’daki birçok ülkede bizdeki “üniversite” kurumlarına eşdeğer sayılabilecek farklı faaliyet sistemleri bulunan eğitim mecraları da var. İddianın en doğru şekilde ölçülebilmesi için bu çeşitliliğin göz önünde bulundurulması önemli. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde, Ulusal Eğitim İstatistikleri Merkezi’nin en güncel akademik yıl olan 2013-2014 verilerine göre, iki veya dört senelik olmak üzere lisans diploması temin edilebilen ve aktif faaliyet gösteren toplam 4.727 kurum var. Danimarka’da ise Yükseköğretim ve Fen Bakanlığı’nın sitesinde yer alan bilgiler derlendiğinde, yükseköğrenimim çok daha çeşitli alt izleklere sahip olduğu görülüyor. 9 İşletme Akademisi, 4 Denizcilik Enstitüsü, 4 Güzel Sanatlar Enstitüsü, 8 Mesleki Kolej ve 8 Devlet Üniversitesi olmak üzere 5 alt kategori altında toplam 33 kurum var.

Norveç’e ilişkin aynı şekilde bir inceleme yapıldığında üniversite ve kolej adı altında olmak üzere toplam 56 kurum var. Malezya’da bu sayı 120, İsviçre’de 45 ve Polonya’da 415. 1 milyon kişiye düşen üniversite sayılarının hesaplanmış sonuçları da hazırladığımız tablodan karşılaştırılabilir.

Devlet Bahçeli’nin demecinde vurguladığı gibi diğer 6 ülkede de 1 milyon kişi başına düşen yükseköğretim kurumu sayısı Türkiye’den bir hayli yüksek. Ancak, iddia edildiği gibi bu sayıların hepsi de 10’un üzerinde değil. Son yıllarda Türkiye’deki üniversite sayısı büyük bir hızla artsa da, nüfusa oranla bu karşılaştırmada yer alan diğer ülkeler ile kıyas kabul edebilecek bir seviyede değil.