Devlet Liderlerinin Görev Süreleri

AK Parti sözcüsü Ömer Çelik, 22 Eylül 2020 tarihinde AK Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısı devam ederken parti genel merkezinde bir basın toplantısı düzenledi ve gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Konuşmasında Doğu Akdeniz’deki gelişmeler, Fransa ve Yunanistan ile olan ilişkiler, yüz yüze eğitimin başlaması ve ilerleyen süreç gibi ülke gündemine dair konulara değinen Çelik, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçilmiş devlet liderleri içerisinde dünyada en yüksek devlet tecrübesine sahip kişi olduğunu da iddia etti.

İddia Hangi Kriterlere Göre Değerlendirildi?

AK Parti sözcüsü Ömer Çelik’in iddiasında bulunan dünyadaki devlet liderlerinin değerlendirilme kriterlerinden biri devlet liderinin şu anda görevini yürütmeye devam etmesi bir diğeri ise seçimle beraber göreve gelmiş olmasıydı. Bu aşamada devlet lideri tanımı için de yönetim sistemi farklılıkları dikkate alındı. Parlamenter sistemle yönetilen ülkelerde seçilmişlerden kurulmuş bir meclis içinden çıkan başbakanlar, başkanlık sistemiyle yönetilen ülkelerde ise doğrudan halk tarafından seçilmiş devlet başkanları dikkate alındı. Melez rejimlerde ise yetki olarak en güçlü pozisyon dikkate alındı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Devlet Yönetimi Tecrübesi Kaç Yıl?

AK Parti 14 Ağustos 2001 yılında kuruldu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da parti kurucuları arasında yer alarak genel başkan seçildi. Erdoğan’ın liderliğindeki AK Parti 2002 genel seçimlerinde %34,4 oy oranı ile birinci parti seçildi ve Abdullah Gül başbakanlığında 59. hükûmet kuruldu. O dönemlerde siyasi yasağı bulunduğundan ötürü meclise giremeyen Erdoğan’ın siyasi yasağının kaldırılması için TBMM’ye sunulan yasa değişikliği talebi meclis çoğunluğuyla kabul edilmese de o dönemki Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in bu talebi veto etti. Aynı yasanın değiştirilmeden mecliste tekrardan kabul edildiği yasa değişikliğini Sezer onayladı ve Erdoğan’ın milletvekili seçilebilmesi için var olan engeller ortadan kalktı.

Bu olayların ardından o dönem Siirt Milletvekili olan Fadıl Akgündüz’ün milletvekili görevinin düşürülmesiyle Siirt seçimlerinin tekrar yapılmasına karar verildi. AK Parti’nin Siirt’ten ilk sıra adayı Mervan Gül’ün de adaylıktan çekilmesiyle Erdoğan partinin birinci adayı olarak seçimlere girdi ve AK Parti’nin %85 oy almasıyla milletvekili seçildi. Bununla birlikte Abdullah Gül’ün başbakanlıktan istifa etmesiyle beraber Sezer bu görevi Erdoğan’a verdi ve 59. Hükûmet Recep Tayyip Erdoğan başbakanlığında 14 Mart 2003 tarihinde göreve başladı. O günden bu yana ise Recep Tayyip Erdoğan gerek başbakanlık göreviyle gerekse de cumhurbaşkanlığı göreviyle Türkiye’nin devlet lideri görevini üstlenmekte. Erdoğan’ın toplamda devlet liderliği görev süresi ise 17 yıl 6 ay.

Dünya Liderlerinin Devlet Yönetimi Tecrübesi

14 Mart 2003’ten bu yana devlet liderliği görevini sürdürmekte olan Recep Tayyip Erdoğan’ın 23 Eylül 2020 tarihine kadarki devlet liderliği tecrübesi 17 yıl 6 ay. Peki dünyada göreve seçimle gelmiş ve devlet tecrübesi süresi Erdoğan’ınkinden daha fazla olan devlet lideri var mı?

Öncelikle Avrupa ülkelerinden biri olan ve son zamanlarda ülke sorunlarıyla dünya gündeminde sıkça yer alan Belarus (Beyaz Rusya)’nın Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 10 Temmuz 1994’teki seçimleri kazanarak devlet başkanı seçildi ve bugünlerde de devlet liderliği görevini devam ettirmekte. Böylece Aleksandr Lukaşenko’nun devlet liderliği tecrübe süresi de 26 yıl 2 ay.

Bunun dışında Nikaragua Devlet Başkanı Daniel Ortega Ocak 1984 yılında yapılan seçimlerde devlet başkanlığına seçildi ve Temmuz 1990’a kadar görevini sürdürdü. Ortega ayrıca Kasım 2006’da yapılan başkanlık seçimlerini kazandı ve devlet başkanlığı görevini 10 Ocak 2007’den bu yana sürdürmekte. Daniel Ortega’nın toplam devlet liderliği tecrübesi ise toplamda 19 yıl 3 ay.

Bu devlet liderlerinin yanında Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ise 1992 yılında bir önceki cumhurbaşkanının istifası ardından meclis başkanı olarak geçici cumhurbaşkanı seçildi. 6 Kasım 1994’te cumhurbaşkanı seçilen Rahman’ın devlet liderliği tecrübe süresi de 25 yıl 10 ay.

Uzun süredir devlet liderliği görevini sürdüren siyasilerden bir diğeri de Cibuti Devlet Başkanı İsmail Ömer Gulle. 9 Nisan 1999 tarihinde yapılan başkanlık seçimlerinde oy çokluğuyla başkanlık yarışını kazanan Gulle, 9 Mayıs 1999’dan bu yana Cibuti devlet liderliği görevini sürdürmekte. Gulle’nin devlet liderliği tecrübe süresi ise 21 yıl 4 ay.

Bir diğer uzun süredir devlet liderliği görevini devam ettiren isim ise Grenada Başbakanı Keith Mitchell. Mitchell 20 Haziran 1995’deki genel seçimler sonucunda galip geldi ve başbakan seçildi. 8 Temmuz 2008 seçimlerine kadar başbakanlık görevini sürdüren Mitchell 2008’deki seçimlerin ardından görevi devretti. Ardından 20 Şubat 2013’teki seçimlerde tekrardan iktidara gelen Mitchell başbakanlık görevini sürdürmekte. Bu bilgiler neticesinde Keith Mitchell’ın toplam devlet liderliği tecrübe süresi 20 yıl 8 ay.

5. Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame de 24 Mart 2000 tarihinde meclis tarafından seçilerek devlet başkanı seçildi. Değişen anayasayla 25 Ağustos 2003’te yapılan başkanlık seçimini kazanan Kagame o tarihten bu yanan devlet başkanlığı görevine devam ediyor. Paul Kagame’nin tecrübe süresi ise 20 yıl 6 ay.

Bir diğer görevini uzun süreden beri sürdüren devlet lideri de Samoa başbakanı Tuilaepa Aiono Sailele Malielegaoi. 1991 ve 1996 yıllarında Samoa hükümetinde maliye bakanı olarak yapan Tuilaepa, 1998 yılında o dönemki devlet liderinin sağlık sorunlarından ötürü emekli olmasının ardından başbakan görevine geldi. Tuilaepa 2 Mart 2001 yılında yapılan genel seçimlerle göreve gelmesinden bu yana da görevini devam ettirmekte. Bunlarla beraber Samoa başbakanının devlet liderliği tecrübe süresi 2 Mart 2001’den bu yana hesaplandığında bu süre 19 yıl 6 ay.

Çad Cumhurbaşkanı Idriss Deby Yurtsever Kurtuluş Hareketi Partisi’nin başıdır. 1990’lı yılların başında olayların, isyanların başında iktidara getirilen Deby’nin seçimlerde %43,8 oy çokluğu cumhurbaşkanlığını devraldığı tarih ise 3 Temmuz 1996. Bu tarihten itibaren bugüne kadar devlet liderliği görevini yürüten Deby’nin tecrübe süresi de 24 yıl 3 ay.

Rusya ve Malezya Devlet Liderleri

Recep Tayyip Erdoğan’dan daha uzun süredir devlet yönetimi tecrübesi olabilecek isim olarak düşünüldüğünde birçok kişinin aklına ilk gelebilecek isimlerden birisi de Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin. Ülke yönetim şekli federal yarı başkanlık sistemli cumhuriyet olan Rusya’da başkan devletin başı, başbakan ise hükümetin başında olan kişidir. Rusya’da şu anda başkanlık görevini yürütmeye devam eden Vlademir Putin 1999-2000 yılları arasında ülkede başbakanlık, 2000-2008 yılları arasında devlet başkanlığı, 2008-2012 yılları arasında başbakanlık görevlerini yürüttü. Bununla birlikte Putin, 7 Mayıs 2012’den bu yana ise Rusya devlet başkanlığı görevini devam ettirmekte. Rusya yönetim sisteminin Türkiye’den farklı olması ve Putin’in başbakanlık görevinin devlet liderliği tecrübe süresine eklenmesinin tartışma yaratabileceği sebebiyle Putin’in liderlik tecrübesinde sadece devlet başkanlığı yaptığı dönemde geçirdiği zaman dilimi dikkate alınmıştır. Bu neticede Putin’in devlet liderlik tecrübesi toplamda 16 yıl 6 ay olarak hesaplandı.

Uzun süre devlet liderliği görevini üstlenen siyasetçiler düşünüldüğünde akla gelebilecek bir diğer isim de 4. ve 7. Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed. 1981 yılında Başbakan Abdul Razak Hüseyin’in sağlığı bozulduğu için iktidardan vazgeçmesiyle Muhammed Hüseyin’in onayıyla başbakanlık görevine geldi. Bununla birlikte 26 Nisan 1982 tarihinde Malezya Parlamentosu’nda yapılmış olan seçim sonucunda kazanan Muhammed, başbakanlık görevini devam ettirdi. 31 Ekim 2003’e kadar görevini devam ettiren Muhammed, 2003 yılında emekli oldu. Emekliliğin ardından 2018 yılında siyasete dön çağrılarıyla beraber tekrardan başbakan adayı olan Muhammed ardından 9 Mayıs 2018’de yapılan genel seçimlerde aday oldu ve seçimleri kazanarak 10 Mayıs 2018’de başbakan olarak tekrar göreve başladı. 2018 ile 2020 yılları arasında eden Muhammed, 1 Mart 2020’de ise istifa etti. Bu bilgiler neticesinde şu anda devlet liderliği konumunda olmayan Muhammed’in devlet liderliği tecrübe süresi de 23 yıl 4 ay.

Sonuç olarak AK Parti sözcüsü Ömer Çelik’in iddia ettiği gibi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçilmiş devlet liderleri ve şu anda devlet liderliği görevini devam ettiren liderler içerisinde dünyadaki en tecrübeli siyasetçi değil. Erdoğan’dan başka seçimle göreve gelmiş ve süre olarak dünyada Erdoğan’dan daha uzun süredir görevini sürdüren birçok devlet lideri mevcut.