TCMB ile Katar Merkez Bankası Arasında Yapılan Swap Anlaşması

24 Haziran 2018 başkanlık seçimleri adayı ve CHP Eski Yalova Milletvekili Muharrem İnce, 4 Haziran 2020 tarihinde özel bir televizyon kanalında katılmış olduğu programda Türkiye’nin Katar ile yapmış olduğu swap anlaşmasına dair açıklamalarda bulundu. Sorulara vermiş olduğu yanıtlarda Katar ile bir 5 milyar $’lık bir de 10 milyar $’lık swap anlaşması imzalandığını belirten İnce, soruyla birlikte merkez bankasının depoya (yurtdışı banka mevduatı) 68 milyar TL yerine 125 milyar TL koyduğunu iddia etti.

Türkiye ile Katar Arasında Gerçekleşen Swap Anlaşması

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 20 Mayıs 2020 tarihinde 17 Ağustos 2018 tarihinde Katar Merkez Bankası ile imzalanan ikili para takası (swap) anlaşmasının tadil edildiğini, değiştirildiğini açıkladı. TCMB yapılan değişikliklerle beraber swap anlaşmasının 5 milyar $ karşılığı Türk Lirası ve Katar Riyalinden 15 milyar $ karşılığı Türk Lirası ve Katar Riyaline yükseltildiğini belirtti. Ayrıca açıklamada TCMB, yapılan para takası anlaşmasının temel hedefinin para birimleri üzerinden gerçekleştirilen dış ticareti kolaylaştırmak ve iki ülke arasındaki finansal istikrara destek sağlamak olduğunu da belirtti.

Swap Anlaşması Nedir?

Finans sektöründe swap kelime anlamı olarak “değiş tokuş, takas” gibi anlamlara gelmektedir. Swap; bir kişi ya da kurumun bir başka kişi veya kurumla belirli bir süre içinde para değiştirme işlemidir. Süre sonunda taraflar birbirlerinden aldıkları parayı karşı tarafa faiziyle birlikte iade ederler. Kişi ya da kurumların dışında ülke merkez bankaları da birbirleriyle swap işlemi yapabilirler. Bununla birlikte 3 farklı swap türü vardır bunlar; faiz swap işlemi, para swap işlemi ve döviz swap işlemi.

Muharrem İnce’nin iddiasında yer alan swap işlemi karşısında depoya konulan para yani yurtdışı bankalarla yapılan swap anlaşmaları ile yatırılan TL mevduat tutarına TCMB’nin haftalık yayınladığı “Merkez Bankası Haftalık Vaziyeti” verilerinden ulaşabiliriz. Buna göre anlaşma gerçekleşmeden, 15 Mayıs tarihinde mevduat tutarı 41,9 milyar TL idi. İmzalanan anlaşmadan sonra ise yurt dışı bankalarla swap anlaşmaları neticesindeki mevduat tutarı 22 Mayıs tarihinde 110,9 milyar TL’ye yükseldi.

Sonuç olarak CHP Eski Yalova Milletvekili ve 24 Haziran 2018 başkanlık seçimi adayı Muharrem İnce’nin iddia ettiği gibi TCMB’nin Katar ile yapmış olduğu swap anlaşmasının neticesinde; yurtdışı bankalarla yapılan swap anlaşmaları ile yatırılan mevduat tutarı 125 milyar TL değil, yaklaşık 69 milyar TL. 29 Mayıs itibarıyla swap anlaşmaları ile yatırılan mevduat tutarı ise 111,2 milyar TL değerinde.