Koronavirüs Salgını Sebebiyle Yabancı Ülkelerde Açıklanan Teşvik Paketleri

Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, 26 Mart 2020 günü yapmış olduğu basın toplantısında gündemdeki en önemli konu olan Koronavirüs ve Türkiye’nin bu salgın hastalığa karşı aldığı ve alması gereken tedbirler hakkında açıklamalarda bulundu. Yapmış olduğu toplantıda Türkiye’nin Koronavirüs salgını neticesinde büyük bölümünün vergi ertelemesi ve dolaylı desteklerden oluşan 100 milyar TL’lik ekonomik paketi açıkladığını belirten Karamollaoğlu, ayrıca ABD ve birçok AB ülkesinde bu destek paketlerinin ülke milli gelirine oranının %10 ve üzerinde olduğunu Türkiye’de ise %2 düzeyinde olduğunu iddia etti.

Uluslararası Para Fonu, IMF, birçok ülkenin COVID-19 salgınına dair izlemiş olduğu politikaları tek bir rapor halinde önümüze sunuyor. Raporda ülke yönetimlerinin yürürlüğe koyduğu sağlık harcamaları, vergi ertelemeleri ve indirimleri, çeşitli bağışları, küçük, orta ve büyük şirketlere sağlayacakları krediler ve faiz indirimleri gibi çeşitli destekler ve teşvik paketleri karşımıza çıkıyor.

Almanya 

AB ülkelerinden başlayacak olursak, miktar olarak en büyük destek paketini açıklayan Almanya. Sağlık ekipmanı, hastane kapasitesi, işçi gelirlerini koruma, vergi ertelemeleri ve serbest meslek sahiplerine bağışlara GSYH’sinin %4,5’ini ayırarak, 156 milyar € destekte bulunacağını açıkladı. Aynı zamanda yeni oluşturulan ekonomik istikrar fonu ve kamu kalkınma bankasıyla beraber hükümet, şirketler için en az 757 milyar € kredi desteği hazırladı. Bu da GSYH’sinin yaklaşık %23’ü büyüklüğünde.

İtalya 

Avrupa’da Koronavirüs salgınından en çok etkilenen hatta dünyada en çok insanın hayatını kaybettiği ülke olan İtalya’da alınan ekonomik tedbirlerden en önemlisi, devlet tarafından açıklanan 25 milyar €’luk destek paketi. Bu acil destek paketinde ise 4 farklı madde yer alıyor. Ulusal sağlık sisteminin ve sivil koruma departmanlarının güçlendirilmesi için 3,2 milyar € ayıran yönetim, istihdam düzeylerinin ve gelirlerin korumasına ise 10,3 milyar €’luk bütçe ayırdı. 5,1 milyar €’luk kısım ise 350 milyar €’luk ek bir krediyi şirketlere ve hane halklarına sunmak için tetikleyici olarak kullanılacak. Son madde ise vergi ödemelerinin askıya alınmasıyla birlikte işletmeler ve çalışanlar için vergi teşvikleri sağlama amacıyla 1,6 milyar €’luk bir tutarın ayrılması. Bunlara ek olarak kamu idarelerine destek için ödenecek tutar da 4,5 milyar € civarında olacak. Son olarak 25 milyar €'luk destek paketi ülke milli gelirinin %1,6'sına eşit fakat 350 milyar € tutarındaki ek kredi bu hesaplamaya dahil edildiğinde bu oran %21'e yükselmekte. 

İsveç 

İsveç’te açıklanan mali paket, ülke GSYH’sinin %9,2’si yani 462 milyar İsveç Kronu değerinde. Bu açıklanan mali pakette alınan önlemler arasında ise vergi ertelemeleri, hastalık izin ödemeleri, sosyal katkı harcamaları, kültür ve spor kurumlarına yapılacak katkılar, Koronovirüs salgınıyla ilgilenen kurumlara yapılacak ödemeler yer alıyor. Ayrıca önemli para politikalarındaki bir gelişme ise faizlerin 0,55 baz puan düşürülerek %0,2 oranına gelmesi. Bununla birlikte bankalar tarafından şirketlere sağlanacak 500 milyar İsveç Kronu tutarında bir kredi de mevcut, bu da ülke GSYH’sinin yaklaşık %9’una tekabül ediyor.

Birleşik Krallık 

Birleşik Krallık’ta alınan vergi ve harcama önlemlerinden biri 5 milyar £ tutarındaki Sağlık ve Sosyal Bakım Departmanı ve kamu hizmetleri için ek finansman. Emlak vergi muafiyeti, en çok etkilenen küçük firmalara sağlanacak hibeler ve hastalık ücretli izin tazminatları için ise toplam 27 milyar £’luk bir bütçe ayrılmış durumda. Bununla birlikte yaklaşık 7 milyar £’un da savunmasız insanları desteklemek amacıyla kullanılacağını açıkladı. Hükümet ayrıca KOBİ’leri desteklemek için KDV ödemelerini yıl sonuna erteleneceğini ve izinli çalışanların maaşlarının %80’ini 3 ay boyunca ödeyeceğini de belirtti. Son olarak alınan önemli tedbirlerden biri de şirketlere ülke GSYH’sinin %15’i büyüklüğünde, 330 milyar £’luk bir kredi garantisi verilmesi.

İspanya 

İspanya’da alınan en önemli önlemlerin başında ülkede OHAL ilan edilişi geliyor elbette. 13 Mart’tan bu yana OHAL içinde olan İspanya’da devlet, ülke GSYH’sinin %20’lik kısmına tekabül eden, 200 milyar €’luk bir destek paketi açıkladı. Bu paketin 100 milyar €’luk kısmını ise küçük ve orta ölçekli şirketlere sağlanacak likidite oluşturuyor. Bununla birlikte ülkede işten çıkarılan ve krizden etkilenenler için kredi ödemelerinin askıya alınması gündemde. Ayrıca turizm ve ulaştırma sektörlerinin yanında yaşlı ve hasta bakımı için de oldukça yüksek bir bütçe ayrılması gündemde bulunuyor.

Fransa 

Koronavirüs salgını karşısında Avrupa’da en çok can kaybının yaşandığı 3 ülkeden biri olan ve insanların sokağa çıkmalarının kısıtlandığı Fransa’da devlet, değişen bütçe yasası ile birlikte 45 milyar $’lık bir mali paket açıkladı. Sağlık kaynaklarına yapılan harcamaların arttırılması, vergi ödemelerinin ertelenmesi, işçilerin ücretlerine destek, KOBİ’lere doğrudan mali destek ve kire ödeme ertelemeleri gibi tedbirler de bu mali destek paketinin içinde yer alıyor. Bununla birlikte şirketler için ülke GSYH’sinin yaklaşık %13’üne denk gelen 300 milyar €’luk bir kredi paketi de yetkililer tarafından hazırlanmış.

Ülke GSYH’sinin %10’unun Altında Destek Paketi Açıklayan Bazı Avrupa Ülkeleri

Avusturya, Polonya, İsviçre, Portekiz, Danimarka, Norveç ve Hollanda gibi bazı Avrupa ülkeleri de çeşitli destek paketleri açıkladı. Avusturya 38 milyar €’ile ülke ekonomik büyüklüğünün %9’u seviyesinde destek paketi açıklarken, Polonya ise ülke ekonomisinin %6,2’sine eşdeğer, 141 milyar Polonya Zlotisi tutarında bir destek paketi açıkladı. Bunun yanında İsviçre 42 milyar İsviçre Frangı, Portekiz 9,2 milyar €, Danimarka 60 milyar Danimarka Kronu, Norveç 66,6 milyar Norveç Kronu ve Hollanda ise maksimum 20 milyar € tutarındaki destek paketlerini açıkladılar.

Peki Amerika Birleşik Devletleri?

En güncel verilere göre dünyada en fazla Koronavirüs vakası bulunan ülke olan ABD’de geçtiğimiz günlerde 2 trilyon $’lık bir teşvik paketi onaylandı. Ülke ekonomisinin %10’u büyüklüğündeki bu pakette salgından en fazla etkilenen sektörlere 500 milyar $, ailelere yapılacak 3.000 $’lık yardım için 290 milyar $, sağlık harcamaları ve hastaneler için ise 100 milyar $ tutarında destek yapılması öngörülüyor. Ayrıca küçük ölçekli şirketlere yapılacak 350 milyar $’lık kredi desteği ve işsizlik maaşları için 250 milyar $’lık artış da teşvik paketi içinde bulunuyor.

Türkiye’nin Koronavirüs Salgını Dolayısıyla Hazırladığı Destek Paketi: “Ekonomik İstikrar Kalkanı”

Geçtiğimiz günlerde Türkiye’de ise “Ekonomik İstikrar Kalkanı” adı verilerin 100 milyar TL tutarında bir destek paketi hazırlandı. Pakette yer alan tedbirlere göre ise perakende, otomotiv, lojistik gibi sektörlerin muhtasar, KDV ve SGK gibi primleri 6 ay ertelendi. Ekonomik sıkıntıda bulunan firmaların banka borçlarının 3 ay ertelenmesiyle birlikte, Kredi Garanti Fonu’nun limiti 25 milyar TL’den 50 milyar TL’ye çıkarıldı. 75 milyar TL’lik mali önlemlerin içinde ise ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak yardımlar, vergi ertelemeleri ve THY ve diğer etkilenen kuruluşlara doğrudan destek gibi maddeler bulunuyor. IMF tarafından açıklanan raporda 100 milyar TL’lik destek paketinin Türkiye’nin ekonomik büyüklüğünün %2’si kadar olduğu belirtilse de TÜİK verilerine göre TL bazında hesaplandığında %2,3, dolar bazında hesaplandığında ise bu oran %2,05 olarak hesaplanıyor. 

Sonuç olarak Temel Karamollaoğlu’nun iddia ettiği gibi Türkiye’de açıklanan destek paketi ülke GSYH’sinin %2 büyüklüğünde ve ABD’nin teşvik paketinin ülke GSYH’sine oranı da %10’a oldukça yakın. Buna ek olarak en çok etkilenen Avrupa ülkelerinde açıklanan destek paketleri de ülke ekonomilerinde oldukça yüksek paya sahipler. Ancak Koronavirüs salgınına karşı hazırladıkları destek paketleri %10’un altında olan birçok AB ülkesi de bulunuyor.