Dış Borç Tırmanıyor

Dış Borç Tırmanıyor

Ekonomik göstergelere ilişkin açıklamalar, eleştiriler ve iddialar CHP’li milletvekillerinin gündeminde sıklıkla yer alıyor. Bugün ise milletvekili olmayan ancak partinin ekonomi politikalarına yön verenlerin başında gelen bir ismin iddiasını inceleyeceğiz. CHP’nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke, 11 Mart 2015 tarihinde Ankara’da yaptığı konuşmada son günlerin en  çok tartışılan konusu olan faiz, doların yükselişi gibi konularda açıklamalarda bulundu. Böke konuşmasında dış borçlanmaya dikkat çekerek, bugün dış borç oranlarının 2001 seviyelerine geldiğini iddia etti.

Dış borç oranlarının geldiği nokta 2001 ile aynı seviyede mi?

Dış borç oranları, ülkenin brüt dış borç stokunun Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)’ya oranı ile hesaplanıyor. Böyle yapılmasının sebebi ise, borç stok rakamlarının tek başlarına ekonomik açıdan çok anlamlı göstergeler olmaması. Borçlanmanın boyutunun anlaşılabilmesi için GSYH’ye oranına bakmak gerekli. Böke’nin iddiasında referans verdiği borçlanma ise ulusal hesaplamalarda kamu borcu ile özel sektör ve bankacılık sektörü borçlarının toplanması ile oluşan brüt dış borç stoku. Bu verileri düzenli olarak tutan ve kamu ile paylaşan Hazine Müsteşarlığı web sitesinde de sınıflandırma bu şekilde yapılmış. Verileri incelediğimizde 2001 ve 2014 yılları için aşağıdaki tablo ortaya çıkıyor;

Tablodan görüldüğü üzere, oranlar aynı olmasa da seviye olarak yakın. Söz konusu oranı 2014’ten geriye dönük olarak incelediğimizde de şöyle bir tabloyla karşılaşıyoruz;

Brüt dış borç stokunun GSYH’ye oranı dalgalı bir grafik izlemekle beraber, 2013 ve 2014 yılları itibariyle yükselmiş ve kriz dönemi ve sonrası seviyelere yaklaşmış.

Ek bilgi olarak, Böke iddiasında 2001 krizi dönemindeki borçlanmanın çoğunlukla kamuya ait olduğunu ancak bugüne gelindiğinde tablonun değiştiğini iddia ediyor. Aynı istatistikler bu iddiaya dair veriler de içeriyor.

Tabloya bakılırsa,  2001 yılında kamunun borcu özel sektörün borcundan biraz fazla. 2014’e geldiğimizde ise, özel sektörün 2004 yılından itibaren artmaya başlayan borcunun arayı fazlasıyla açıp, kamu borcunu ikiye katladığını görüyoruz. Böke bu konuda haklı.

Sonuç olarak, 2001 ve 2014’e dair brüt dış borç stoku-GSYH oranları birebir aynı olmasa da gelinen noktanın 2001 seviyelerine daha yakın olduğu söylenebilir. Ayrıca, Böke, kamu ve özel sektör arasındaki borçluluk dengesinin değiştiği konusunda da haklı. Dolayısıyla Selin Sayek Böke’nin iddiasında kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır.