Cari Açık Giderek Büyüyor

CHP İzmir Milletvekili Selin Sayek Böke, Merkez Bankası’nın açıkladığı Ödemeler Dengesi İstatistiklerini kendi Twitter hesabı üzerinde değerlendirdi. Türkiye’nin cari işlemler açığının Ocak 2018’de ulaştığı değere ve yıllık cari açığa vurgu yapan Böke, son 12 aylık cari işlemler açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın neredeyse %6’sına tekabül ettiğini iddia ederek, bu oranı benzer ekonomilerle karşılaştırdı.

Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olma durumunu belirtiyor ve bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere ödediği miktar, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği miktarı aşıyor ise cari açık oluşuyor. Başka bir ifade ile ülkenin veriye ilişkin dönem içerisinde yeterli tasarruf yapıp yapmadığını da göstermektedir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın verilerine göre, 2018 ocak ayında cari açık 7,1 milyar dolar olarak kaydedildi. Böylece, 2017 Ocak ve 2018 Ocak ayını kapsayan bir 12 aylık dönem içerisinde toplam cari açık resmi kaynakların da işaret ettiği gibi 51 milyar 572 milyon dolar oldu.

GSYH'ye Oran Ne Durumda?

Cari açığın değerlendirilmesinde kullanılan önemli bir kriter, bu değerin yıllık milli gelire oranı. Selin Sayek Böke de, bu oranın ülkemizde neredeyse %6 civarında olduğunu söyledi. İddianın bu kısmının analizi için yıllık cari açığın GSYH içerisindeki yüzdesini gösteren basit bir matematiksel hesaplama yeterli olacaktır. Ancak, ülkemizde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya ilişkin açıklanan son veriler Temmuz-Eylül 2017 dönemi verilerinden elde edilen III. çeyreğe ait. Bu sebeple 2017 senesi için yıllık cari fiyatlarla hesaplanan GSYH’nin ne olduğuna dair kesin bir sonuca henüz ulaşılamıyor. Biz de, hem 2016 yıllık GSYH hem de en güncel veriden önceki son 12 ay olacak şekilde iki ayrı hesaplama yaparak, o dönem içerisindeki cari işlemler oranının Böke’nin işaret ettiği rakamla örtüşüp örtüşmediğini araştırdık.

Açıklanan son 4 çeyrek verisi toplanıp bir yıllık GSYH değerine ulaştığımızda, bu sayı 844 milyar 125 milyon dolar olarak karşımıza çıkıyor. Bu miktarın içerisinde, cari açıkların yüzdesel oranı da Böke’nin iddia ettiğine paralel olarak yaklaşık %6,1.

2016 yılında GSYH, yıllık olarak, yapılan revizyonlar sonrası 862 milyar 744 milyon dolar olarak kaydedilmiş. Merkez Bankası’nın verilerine göre de 2016 yıllık cari işlemler açığı 33 milyar 163 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Bu veriler neticesinde de, 2016 yılında cari açığın GSYH’e oranının yaklaşık %3,8 olduğu, ve bu oranın son bir yıl içerisinde, Selin Sayek Böke’nin iddiasının bağlamını destekler biçimde, büyük bir artış yaşadığı ortaya çıkıyor.

Peki Benzer Ekonomilerin Oranı Ne?

İddianın ikinci kısmının incelemesinde, Türkiye’deki cari açığın yıllık GSYH içerisindeki payının benzer ekonomilere kıyaslanabilmesi için Türkiye’nin de yer aldığı ekonomik birlik olarak G20 ülkeleri ile “Kırılgan 5’li” olarak nitelendirilen ülkelerin de cari açıklarının GSYH içerisindeki yüzdelik paylarına bakacağız. Ülkelerin bu orana ilişkin en güncel verilerini incelediğimizde aşağıdaki tabloyla karşılaşıyoruz.

Daha anlaşılır bir kıyasın yapılabilmesi için, cari fazlası olan ülkelerin değerlerine yer vermeyerek, karşılaştırmayı Türkiye gibi cari açığı olan ülkeler üzerinden görselleştirdik. Benzer ekonomilerde, cari açığın ülkedeki GSYH’e oranı, Türkiye’deki kadar yüksek değil.