Türk Lirası'nın Değer Kaybı

Başbakan Binali Yıldırım, AK Parti Tuzla İlçe Kongresi’nde ülkenin ekonomik durumunu değerlendirdi. Özellikle dolar karşısında TL’nin yaşadığı düşüşe ve enflasyona ilişkin açıklamalarda bulunan Başbakan, ekonomik göstergelerin krize yönelik bir işaret oluşturmadığını söyledi. Açıklamasını desteklemek için Yıldırım, TL’nin geçtiğimiz günlerde dolar karşısındaki düşüşünü İran ve Rusya para birimlerinin dolar karşısında yaşadığı düşüşle karşılaştırarak “Mesela İran parası yüzde 48 değer kaybetti. Rusya parası yüzde 13 değer kaybetti. Bizde de bazı dalgalanmalar oldu, yüzde 1 yüzde 2 seviyesinde.” iddiasını dile getirdi.

Geçtiğimiz hafta ABD ve Rusya’nın karşılıklı olarak Suriye’deki gelişmelere dair açıklamalarından ve bölgede yaşanan askeri müdahaleden sonra özellikle Rusya, İran ve Türkiye’nin para birimlerinde büyük bir düşüş gözlendi. Peki döviz kurlarındaki dalgalanmalar Başbakan’ın iddia ettiği düzeyde mi?

Geçmiş ve güncel verileri karşılaştırmamıza olanak sağlayan tr.investing.com sitesinden üç ülkeye dair kur değerlerini incelediğimizde, aslında Türk Lirası’nın dolar karşısındaki değer kaybının bu ay içerisinde sadece geçtiğimiz hafta başlayan bir süreç olmadığını, günlük %1’in üzerindeki bir değişimin ilk olarak 5 nisanda yaşandığını görüyoruz. Türk lirasının o tarihten sonra da özellikle diplomatik gelişmelerin yaşandığı 10 ve 11 Nisan tarihlerinde büyük bir değer kaybı yaşayarak, 11 nisanda dolar karşısında 4,19’luk en yüksek değerine ulaştığı görülüyor.

Toplamda Değer Kaybı Ne Kadar?

Başbakan’ın konuşması 15 Nisan Pazar tarihli olduğu için, haftanın nasıl kapandığına ilişkin verilerde 13 Nisan Cuma gününü referans aldık. İki günlük ciddi bir artışın ardından 13 Nisan Cuma günü 1 Dolar yaklaşık 4,10 TL’ye gerilemişti. Ancak bu kur, kırılmanın başladığı tarih olarak baz aldığımız 4 Nisan ile kıyaslandığında, Türk Lirası’nın %2,65 değer kaybettiği, hatta 11 nisanda ulaştığı en yüksek değere baktığımızda ise %5,1’lik bir düşüş yaşadığı görülüyor.

Başbakan Yıldırım’ın karşılaştırmayı gerçekleştirdiği Rusya ve İran para birimleri için gerçekleştiğini iddia ettiği değişim oranının tam olarak hangi tarih aralığında yaşandığı net değil. Örneğin, Rusya’nın para birimi Ruble, 6 Nisan’dan itibaren ABD Dolarına kıyasla %5,84 değer kaybetmiş. Ruble’nin de Lira gibi özellikle ABD ile diplomatik gerilimlerin yaşandığı gün olan 11 Nisan’da 65,01’lik en yüksek kur değerine ulaştığı ve bu miktarın 6 Nisan’a kıyasla %11,8 oranında daha yüksek olduğu görülüyor. Bu şekilde serbest piyasada gün içerisinde yaşanan dalgalanmaya dayanarak ulaşılan en yüksek değer hesaplandığında, Rus Rublesi’nin geçtiğimiz hafta yaşadığı değer kaybı Başbakan Yıldırım’ın iddia ettiğinden biraz az olmakla beraber iddiaya yakın olarak görünüyor.

Geçtiğimiz hafta büyük bir değer kaybı yaşayan bir diğer para birimi de İran Riyali oldu. Örneğin 9 Nisan tarihinde yaklaşık 37 bin 800 Riyal olan bir Amerikan Doları, bir günde yaklaşık %11,05’lik bir artış gerçekleştirerek 42 binin üzerine çıkmış. İran hükümeti aynı tarihte Riyali Dolara karşı 42 binde sabitleme kararı aldığı için para biriminin tam olarak yaşadığı dalgalanma ve kaybettiği değer hakkında yorum yapmak mümkün gözükmüyor. Ancak 10 nisan tarihli bazı haberler, gün içerisinde İran Riyali’nin 62 bin seviyelerine kadar çıktığını söylüyor. Başbakan’ın karşılaştırmayı sabitlenmeden evvel Riyal’in ulaştığı 62 bin değeri üzerinden kurduğu düşünüldüğünde, Riyal para biriminde 9 Nisan’a kıyasla yaklaşık %58, 10 Nisan gün içerisinde de Başbakan’ın iddia ettiği gibi yaklaşık %48 bir değer kaybı var.

Türk Lirası’nın geçtiğimiz hafta dolara göre kaybettiği değer, Başbakan’ın da iddia ettiği gibi Rusya ve İran para birimlerinin kaybettiği oransal değerden daha düşük. Ancak, piyasadaki günlük yüksek dalgalanmaları hesaba katmadığımızda ülkeler arasındaki farkın iddiadakinden çok daha düşük olduğu görülüyor. Gün içinde yaşanan yükselişlerle birlikte düşünüldüğünde ise, Türk Lirası son haftalarda %5,1’lik değer kaybı yaşamış. Bunun yanı sıra, 1 Doların örneğin 2017’nin Nisan ayına göre yıllık yaklaşık %13’lük bir artış gösterdiğinin de göz önünde bulundurulması gerekiyor.