Avrupa ve ABD Gösterilerde Maske Kullanımını Yasaklamış Mı?

Avrupa ve ABD Gösterilerde Maske Kullanımını Yasaklamış Mı?

Türkiye’nin Suriye sınırında yer alan Kobani bölgesinde IŞİD ve YPG arasında yaklaşık 2 aydır süren çatışmalar dünya gündeminde ve Türkiye gündeminde kendisine geniş yer buldu. Kobani’ye destek eylemlerinin 36 kişinin yaşamına mal olması ile beraber hükümet de bir süredir çalışmalarına devam ettiği İç Güvenlik Reformu yasa tasarısı ile ilgili çalışmaları hızlandırdı. 20 Ekim 2014 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından akşam saatlerinde görüşülen tasarı ile ilgili detaylı bilgi bugün Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından verildi. Davutoğlu’nun konuyla ilgili 15 Ekim 2014 tarihinde yaptığı açıklamada ise tasarıyla ilgili kitlesel gösterilerde maske takılmasının yasadışı hale getirileceği ve bu uygulamanın Avrupa ve ABD’de de bu şekilde olduğu iddia edildi.

Bu iddiayı araştırmak için son dönemlerde kitlesel sokak gösterilerine sahne olan Avrupa ülkelerindeki ve ABD’deki uygulamalara bakacağız.

İspanya’da eğitim ve sağlıkta kesintilere gidilmesi ve yüksek işsizlik oranlarıyla ilgili olarak başlayan ve çeşitli diğer sebeplere devam eden gösterilerde yüzünü maske ile gizleyen göstericilerin 30,000 Euro’ya kadar para cezası ile cezalandırılmalarına karar verilmişti. Bu karar İspanya’daki sivil toplum örgütleri tarafından da yoğun bir şekilde eleştirilmişti.

Son dönemde şiddetli gösterilere ve can kayıplarına sahne olan Ukrayna’da ise, sokak gösterilerinde maske takanların 15 güne kadar gözaltı süreleri ile yüz yüze gelmeleri söz konusu olmuştur ancak bu kanun tasarısı daha sonradan Başbakan Yanukoviç’in istifasıyla parlamentodan geri dönmüştür.

2010 ve 2011’de öğrenci gösterilerine sahne olan İngiltere’de ise, protestolarda maske kullananların tutuklanması gündeme gelmiş ancak hali hazırda tanınmayı güçleştirecek şekilde yüzün kapatılmasının yasak olduğu ve söz konusu bu kanunun polis tarafından gerekli görülen durumlarda kullanılabileceği kararına varılmıştır.

2011 yılında New York’ta bulunan Wall Street bölgesinde başlayan “Occupy Wall Street” eylemleri ile ABD’deki kitlesel sokak gösterileri de dünya gündeminde geniş yer buldu. Özellikle Occupy Wall Street eylemlerinde göstericilerin maske kullanıyor olmaları, bu konuya ilişkin düzenlemelerin de tartışılmasına yol açmıştı. Bu dönemde maskeli göstericiler, 1845 yılından kalan bir kanuna dayanılarak göz altına alınmıştı.

Avrupa ve ABD’nin dışında bu konuda en katı uygulamalara sahip olan diğer ülkeler arasında ise Brezilya ve Kanada var. Kanada’da 2013 yılında geçen bir kanuna göre, izinsiz gösterilerde maske kullanımının 10 yıla kadar cezalandırılması öngörülüyor. Dünya Kupası sürecinde şiddetli eylemlere sahne olan Brezilya’da ise kimliğin belirlenmesini engelleyecek her türlü maske, kapüşon ve şal kullanımı yasaklandı.

Görüleceği üzere dünyanın farklı ülkelerinde sokak gösterilerinde maske kullanımına ilişkin farklı düzenlemeler mevcut. Genel olarak gösterilerde maske kullanımı kimliğin belirlenmesini güçleştirdiği için yasaklanıyor. Ancak maske kullanımına dair düzenlemeler her gösteride aynı şekilde uygulanmayabiliyor. ABD’de ve İngiltere’de bu konudaki düzenlemeler şiddetli sokak gösterileri ve izinsiz protestolarda uygulamaya sokuluyor. 

Ancak, seçtiğimiz demeçten de görüleceği gibi Başbakan Davutoğlu iddiasında Avrupa ve ABD’de maske kullanımının her durumda yasadışı olduğunu belirtmiş. Araştırdığımız ülke tecrübelerinden gördüğümüz kadarıyla bu tarz uygulamalar çeşitli sokak gösterileri sebebiyle gündeme gelmiş ve çoğunlukla şiddet içeren gösterilerde maske kullanımı gözaltı ile sonuçlanmakta. Daha doğrusu, genel olarak yasaklanan bir durum olmasıyla birlikte, maske kullanımına dair yaptırımlar gösterilerin doğasına göre değişim göstermekte.

Sonuçta, Başbakan Davutoğlu’nun iddiasında dünya örneklerine ilişkin, iddianın amaç-bağlam uyumunu bozan, genelleyici bir yaklaşım mevcut ve bu sebeple Doğruluk Payı olarak bu iddiada kayda değer ölçüde doğruluk payı olduğunu tespit ettik.